پهنه‏ بندی شدت خطر بیابان‏زایی منطقه‏ ی مزینان سبزوار از منظر معیار خاک با استفاده از مدل ESAs

Abstract

بیابان‏زایی یکی از بزرگ‏ترین چالش‏های زیست‏محیطی زمان ما به ‏شمار می‏رود. این پدیده یک مسئله‌ی جهانی است و پیامدهای جدی آن بر تنوع زیستی، ایمنی محیط‌زیست، ریشه‌کنی فقر، ثبات اجتماعی ـ اقتصادی و توسعه‌ی پایدار در سراسر جهان تأثیرگذار است. مناسب‏ترین روش برای تعیین شدت خطر بیابان‌زایی، استفاده از مدل‏های تجربی است. برای بررسی شدت بیابان‌زایی در منطقه‌ی مزینان، از معیار خاک مدل ESAs استفاده شد. برای این منظور، ابتدا نقشه‌ی واحدهای کاری (رخساره‏های ژئومورفولوژی) با استفاده از نقشه‏های شیب، زمین‏شناسی، ارتفاع، پوشش گیاهی، کاربری و همچنین تصاویر ماهواره‏ای لندست 5 (Landsat 5) و گوگل ارث (Google Earth) تهیه گردید؛ سپس در هر واحد کاری ارزش‏های هر شاخص در معیار خاک مشخص شد و از میانگین هندسی ارزش شاخص‏ها، نقشه‌ی شدت بیابان‌زایی منطقه به دست آمد. نتایج نشان داد که معیارهای زهکشی و درصد سنگریزه‌ی سطحی با میانگین وزنی 51/1 و 50/1 بیشترین تأثیر را در بیابان‌زایی منطقه دارند. منطقه‌ی مزینان سبزوار با استفاده از این مدل به چهار کلاس بی‏اثر، بالقوه، شکننده و بحرانی تقسیم شد که بیشترین سطح منطقه را کلاس شکننده (04/38 درصد) به خود اختصاص داد.