بررسی عامل های محیطی موثر بر استقرار و گسترش گیاهان با بهره گیری از تجزیه چندمتغیره1 (مطالعه موردی: اراضی مرطوب جنوب دریاچه نمک کاشان)

Abstract

به منظور حفظ منبع ملی خاک، دانستن سازوکارهای سازگاری گیاهان مختلف شورروی ضروری است و با تکمیل این دانش، هدف اصلی که شناخت رابطه علت ومعلولی حاکم برجامعه های گیاهی ومعرفی گونه‌های مقاوم به شوری جهت اصلاح این گونه اراضی است، مشخص می شود. بر همین پایه بررسی رابطه بین پوشش طبیعی هرمنطقه با عامل خاک مفید و لازم به نظر می‌رسد، زیرا با این روش رابطه بین شرایط وعامل های مختلف موجود در طبیعت با پوشش طبیعی منطقه مشخص می‌شود. لذا رابطه یادشده در اراضی مرطوب حاشیه جنوبی دریاچه نمک کاشان مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی پوشش گیاهی، درآغاز هم از روی عکس‌های هوایی و تعیین واحدهای کاری (QM, QC) و هم با پیمایش صحرایی و به کمک GPS نسبت به شناسایی جور‌های گیاهی اقدام شد. تعیین جور‌ها بر پایه سیمای ظاهری، درصد تاج پوشش، تراکم و دامنه پراکنش گونه‌های گیاهی غالب با بهره گیری از (پلات) و (ترانسکت) انجام گرفت. 7 جور گیاهی (به ترتیب از دریاچه به سمت بالادست؛اراضی بدون پوشش (1)، گز (2)، اشنان (3)، اشنان- قره داغ (4)، قره داغ (5)، خارشتر- قره داغ (6) وخارشتر (7)) تشخیص داده شد. آنگاه نمونه خاک از درون جور‌ها گرفته شد. عامل های فیزیکی-شیمیایی خاک از جمله شوری، درصد گچ، کاتیون‌ها وآنیون‌های محلول، ماده آلی، درصد آهک و غیره از عمق‌های 0-30 و 30-60 سانتی متر برداشت شد. سپس جهت بررسی ارتباط بین جور‌های پوشش گیاهی و عامل های محیطی (شوری و نسبت جذبی سدیم، عمق آب زیر زمینی، بارندگی، دما، رطوبت نسبی و ارتفاع از سطح دریا) از نرم افزار PC-ORD و روش تجزیه مولفه‌های اصلی (PCA) بهره گیری شد. نتایج نشان داد که عامل های محیطی بر استقرار و پراکنش نواری جور‌های رویشی موثر است و مهم‌ترین عامل بر جداسازی جامعه های گیاهی، ویژگی های خاک (شوری، نسبت جذبی سدیم، رس، درصد گچ و کربنات) و عمق آب زیرزمینی می‌باشد.