تبیین ابعاد بخشش خیرخواهانه از منظر دینی و بررسی وضعیت موجود

Abstract

کمک به محرومین، پاسخ به نیاز درونی انسان است؛ اگر چه شدت و قوت میل درونی به خوبی کردن، در همه افراد یکی نیست. علاوه بر این، دستگیری از نیازمندان به‌عنوان یک وظیفه و امر دینی در متون نقلی به‌شدت مورد تأکید قرار گرفته است. آنچه که در جامعه اسلامی باید ترویج شود، بخشش داوطلبانه با مختصات دینی و قرآنی آن است. اگر رفتار بخشش داوطلبانه منطبق بر چارچوب دینی نباشد، نه‌تنها از اجر معنوی برخوردار نیست، بلکه آسیب‌های دیگری نیز با خود به‌همراه خواهد داشت. در این پژوهش با توجه به ضرورت انطباق کمک‌های داوطلبانه با مختصات دینی و لزوم ارائه برنامه‌های اصلاحی در این خصوص، پس از بررسی آیات قرآن در موضوع انفاق، مهم‌ترین مختصات و بایسته‌ها در بخشش داوطلبانه استخراج و دسته‌بندی شدند. در ادامه برای سنجش وضعیت موجود 474 نفر از پنج ناحیه مختلف شهر تهران به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی از ویژگی‌ها، رفتار حاضر انطباق زیادی با رفتار مطلوب دارد و در برخی ویژگی‌ها نیازمند به کار فرهنگی برای اصلاح و یا بهبود هستیم.