تحلیل روایت و نشانه‌شناسی سینمای دینی پس از انقلاب؛ مقوله‌های دینی، متغیر‌های روایی و رمزگان اکوئی در فیلم «طلا و مس»

Abstract

این مقاله به‌دنبال شناخت متغیر‌های روایی و تحلیل رمزگانی سینمای دینی پس از انقلاب، استخراج مقوله‌های دینی مورد تأکید آن و آگاهی از نحوه خدمت‌رسانی روایت و رمزگان فیلم به مقوله‌های دینی است. برای این منظور چارچوبی مفهومی از سینمای دینی و مذهبی و روایت‌شناسی و نشانه‌شناسی سینمایی ارائه و با توجه به پیوند اجتماعی هنر به کلیاتی از بافت اجتماعی ایران اشاره شده است. روش‌شناسی این پژوهش برای تحلیل روایت، استفاده از رویکرد بارت ـ مک‌کوئیلان و تشخیص شاخص‌های روایت‌شناسانه در صحنه‌های اصلی و فرعی و برای نشانه‌شناسی، بهره‌گیری از رویکرد اکو و شناسایی مدلول‌های رمزگان‌های ده‌گانه است. بر مبنای تعریف حداکثری سینمای دینی و مذهبی و نظر کارشناسان این حوزه و از طریق ارزیابی فیلم‌های شاخص دینی، فیلم‌ «طلا و مس» به‌علت مضامین دینی و مذهبی آن، استفاده مناسب از رمزگان‌های نشانه‌شناختی و بهره‌گیری از اصول روایت‌گری برای مطالعه موردی انتخاب شد.‌ اولویت بخشی این فیلم به ابعاد رفتاری و دانشی دین، پرهیز آن از بیان مقولات اعتقادی و عرفی‌سازی دین، همراستایی فیلم با ساحت عمومی دین‌دار جامعه، بهره‌گیری فیلم از رمزگان ناخودآگاه برای ارائه مفاهیم عمیق و قرار گرفتن کامل روایت‌گری و رمزگان‌های فیلم در خدمت روایت‌ و رمزگان دینی از جمله نتایج این پژوهش است.