ساختار قداست‌بخشی نوپدید؛ موردپژوهی یک شماره از نشریه دانش یوگا

Abstract

گروه‌های نوپدید معنویت‌گرا که فعالیت آنها در پنج دهه اخیر کاملاً مشهود است، برای مخاطبین خود، فضایی ایجاد می‌کنند که بی‌شباهت به فضای قدسی ادیان سنتی نیست. مقاله حاضر یک موردپژوهی در این زمینه است که با مطالعه‌ای تطبیقی، یک شماره از مجله «دانش یوگا» را می‌کاود و ساختار قداست‌بخشی موجود در آن را مورد تحلیل قرار می‌دهد. پرسش اصلی آن است که چه تمایز یا تمایزاتی میان این نوع ساختار قداست‌بخشی و ساختار قداست‌بخشی ادیان سنتی وجود دارد. با بهره‌گیری از تحلیل ردولف اتو از «امر قدسی» و با تحلیل مطالب مندرج در مجله دانش یوگا، می‌توان دید که نوعی ساختار تقدیس وجود دارد (ساختار تقدیس نوپدید)که همانند ساختار تقدیس در ادیان اصیل (ساختار تقدیس سنتی) دارای چهار عنصر اساسی است: امر مینوی واقعی، بیان‌ناپذیر و بی‌همتا، احساس مهابت در رویارویی با آن، احساس جذبه و احساس رازناکی. اما در عین حال، عناصر یادشده در «تقدیس نوپدید»، دارای تمایزاتی آشکار نسبت به «تقدیس سنتی» هستند. این تمایزات عمدتاً اومانیستی بودن ساختار «تقدیس نوپدید» را (که دست‌کم در برخی جنبش‌های نوپدید دینی قابل مشاهده است) نشان می‌دهند.