مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی؛ مورد مطالعه: تأثیرات مدرن‌شدن بر خانواده ایرانی

Abstract

به‌کارگیری روش پژوهش اسنادی یکی از ویژگی‌های عمده روش‌شناختی در پژوهش‌های علوم انسانی، به‌ویژه مطالعات جامعه‌شناختی با بُرد کلان، به‌شمار می‌رود. استفاده نظام‌یافته و هدف‌مند از روش اسنادی، مستلزم آگاهی از زمینه معرفت‌شناختی و جنبه‌های تکنیکی آن است. منابع و اسناد مطالعاتی به‌مثابه ابزاری برای پی بردن به معانی، مقاصد و انگیزه‌های کنش‌های عاملان اجتماعی و اطلاع از پدیده‌های اجتماعی تلقی می‌شوند. این مقاله تلاش می‌کند تا امکان معرفی روش اسنادی را فراتر از یک تکنیک صرف با شفاف‌سازی جایگاه این روش در میان روش‌های پژوهشی مشابه فراهم نماید. از این‌رو، علاوه بر بیان انواع، ویژگی‌ها، کاربردها، شاخصه‌های تکنیکی و اعتبار روش اسنادی، نحوه اجرای آن در پنج مرحله نظام‌مند با ارائه مثالی درباره تأثیرات مدرن‌شدن بر تغییرات خانواده ایرانی، به‌عنوان مورد مطالعاتی و به‌منزله راهنمایی عملی، معرفی شده است.