نقش ارزش‌های غیرمعرفتی در ارزیابی معرفتی نظریه‌های علمی

Abstract

مهدی گلشنی استدلال کرده‌ است که نه‌تنها جهت‌دهی تحقیق‌های علمی و کاربرد‌های علم تحت تأثیر باور‌های دینی قرار می‌گیرد (جهت‌‌مندی علم)، بلکه در فرآیند توجیه و ارزیابی نظریه‌های بنیادی علمی گزاره‌‌های دینی نقش دارند (غرض‌مندی علم). میکائیل استنمارک تنها در ادعای اول با گلشنی موافق است و علیه ادعای دوم استدلال کرده است. در این مقاله سعی می‌شود نشان داده شود که به‌نحو علی‌الاصول ارزش‌های غیرمعرفتی، همچون ارزش‌های دینی، در ارزیابی نظریه‌های علمی نقش غیرمستقیم دارند. در این راه از تعیّن ناقص گذرای نظریه‌ها و استفاده از آن در مورد تعبیر‌های استاندارد و بوهمی از مکانیک کوانتومی، به‌عنوان مطالعه‌ای موردی، استفاده خواهد شد.