مدل‌یابی ساختاری-تفسیری از قابلیت‎های مؤثر بر مزیت رقابتی سازمان در محیط پویا

Abstract

پژوهش‌های فراوانی درزمینه‌ی مزیت رقابتی و قابلیت‎های سازمانی مؤثر بر آن انجام شده استُ؛ اما تاکنون پژوهش جامعی که دربرگیرنده‌ی کل این قابلیت‌ها و شناسایی ارتباط بین آن‌ها باشد، ارائه نشده است. این پژوهش به دنبال شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر مزیت رقابتی در پژوهش‎های پیشین و یکپارچه‌کردن این متغیرها در یک مدل است. صنعت مورد‌نظر این پژوهش، صنعت لبنیات و مؤلفه‌های استخراج شده مؤثر بر ایجاد مزیت رقابتی در شرکت‎های فعال در این صنعت است. از این ‌رو با بررسی ادبیات درزمینه‌ی مزیت رقابتی سازمانی با استفاده از روش فرا‌ترکیب، قابلیت‎ها مؤثر بر مزیت رقابتی شناسایی شد. سپس با استفاده از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری روابط بین این عوامل تعیین و به‌صورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفت. در مدل‌سازی از پرسش‌نامه به‌منظور استفاده از نظرات 11 خبره‌ی مدیریت راهبردی و بازاریابی صنعت لبنیات استفاده شد، خبرگان به‌صورت گلوله‌‌‌برفی انتخاب شدند. نتایج منجر به دسته‌بندی قابلیت‎ها و طراحی مدل شد. مدل نشان‌دهنده‌ی عوامل و نحوه‌ی ارتباط و تعامل این عوامل است. متغیرها در پنج سطح قرار گرفتند، مهم‌ترین مؤلفه‌ها بازار‌گرایی‌‌ و مدیریت راهبردی بودند که مؤلفه‌های دیگر را تحت‌تأثیر قرار می‌دادند و در پایین‎ترین سطح مدل قرار داشتند. این متغیرها از طریق قابلیت پویا (که در سطح چهارم مدل قرار گرفتند) بر متغیرهای سطح سوم یعنی قابلیت جذب، قابلیت نوآوری و کارآفرینی و قابلیت بازاریابی تأثیرگذار است و در‌نهایت این سه متغیر سبب ایجاد قابلیت عملیاتی شده و بهبود قابلیت عملیاتی شرکت‏ها سبب بهبود عملکرد رقابتی و دستیابی به مزیت رقابتی پایدار برای شرکت‎ها خواهد شد.