چالش‌های فضای کسب ‌و کار و نظام تعرفه‌ای و نقش آن بر قاچاق کالا

Abstract

قاچاق کالا یکی از اقسام مختلف فعالیت‌های موجود در اقتصاد پنهان و اقتصاد زیرزمینی است که هرچند عوامل ایجاد آن را باید در بخش تجاری و بازرگانی جستجو کرد ولی دارای آثار و عواقبی در سطح اقتصاد ملی است. سهم و حجم فعالیت بنگاه‌ها در بخش غیررسمی اقتصاد با پیچیده‌بودن رویه‌های فضای کسب‌ و‌ کار تجاری رابطه‌ای معنادار دارد به این معنا که هرچقدر شاخص‌های فضای کسب‌و‌کار بدتر باشد زمینه برای عدم تمایل آنها به فعالیت در فضای رسمی بیشتر شده و فعالان اقتصادی ترجیح می‌دهند فعالیت خود را به بخش غیررسمی منتقل کنند. این امر موجب محدودشدن فعالیت رسمی‌ بنگاه‌های اقتصادی و افزایش ریسک سرمایه شده و رشد اقتصادی کشور را کاهش می‌دهد. یکی از راهکارهای صحیح و اصولی مقابله با قاچاق و پیشگیری از آن، استفاده از ابزارهای اقتصادی به‌خصوص رفع موانع پیش‌روی فضای کسب‌و‌کار است. در بررسی فضای کسب ‌و‌کار تجاری می‌توان به دو عامل نرخ‌های تعرفة غیربهینه، و تشریفات گمرکی پیچیده به عنوان دلایل اصلی ایجاد انگیزه برای قاچاق اشاره کرد. در این مقاله اقلام قاچاق مکشوفه از مناطق مرزی جنوب کشور شناسایی و دسته‌بندی می‌شود. سپس با توجه به رابطه معنادار هر یک با مشکلات و معضلات موجود در نظام تعرفه‌ای و یا موانع پیشروی رویه‌های گمرکی، راهکارهایی اجرایی برای کاهش انگیزة قاچاق و ورود بازرگانان به اقتصاد رسمی ارائه خواهد شد.