بررسی عوامل مؤثر بر فرونشست دشت جنوب شرقی تهران بر اثر برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی

Abstract

یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد فرونشست زمین است، که باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج‎شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و لوله­زائی چاه‌ها می‌شود. دلیل اساسی این پدیده در اغلب پهنه‌های کشور، افت سطح ایستابی بوده، که ناشی از کمبود بارندگی‌ها به‎دلیل تغییرات اقلیمی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است. در این مقاله، برای بررسی عوامل مؤثر بر پدیده فرونشست دشت جنوب شرقی تهران، ایستگاه­های برداشت مختلف این محدوده با مدل‌سازی عددی به‎کمک روش اجزای محدود مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. به‌منظور مدل‌سازی ساختگاه منطقه و تحلیل آن، از نرم‎افزار GEOSTUDIO استفاده شده و با به‌کارگیری داده­های ژتوتکنیکی و هیدرولیکی منطقه و هم‎چنین نتایج تحقیقات گذشته، نسبت به صحت­سنجی اقدام شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می­دهد که میزان تغییرات سطح آب و عمق حفاری گمانه‌ها بر میزان فرونشست زمین مؤثر بوده و با کاهش میزان برگشت آب به سفره آب زیرزمینی، میزان فرونشست تا 55% افزایش یافته و هم‎چنین با افزایش درصد تغییرات برداشت آب، میزان فرونشست نیز در حدود 40% بیشتر شده است.