تحلیل عناصر زیباشناسی و معناشناسی در سوره قارعه بر اساس روش ساختارگرایی

Abstract

وجه تمایز قرآن کریم ـ به عنوان متنی فراگیر و در هم تنیده ـ شیوه بلاغی اعجازآمیز آن است و ما این وجه تمایز را در هر سوره از قرآن و نیز هر آیه آن که هر کدام سبک بلاغی اعجاب برانگیز خود را دارد آشکارا ملاحظه می‏کنیم. به لحاظ ساختاری، سوره‏های کوتاه قرآن که عمدتاً مکّی هستند برومند، تند، خطابی گونه با جمله‏ها و عبارت‏های کوتاه هستند، البته هر یک از این سوره‏ها مختصات هنری خود را دارند و از همین روی از یک‏دیگر متمایزند. این مقاله به بررسی عناصر زیباشناسی و معناشناسی سوره «قارعه» بر اساس روش «ساختارگرایی» پرداخته است. شیوه تحلیلی ساختارگرایانه، از ابداعات محمود بستانی است. این ادیب توانست با بهره گیری از این شیوه تحلیلی، ابعاد هنری و ویژگی‏های ادبی قرآن کریم را استادانه بکاود و یافته‏های نوینی را فرا روی اهل پژوهش قرار دهد. هدف کلی این مقاله نیز رونمایی از برجستگی‏های ادبی و پیام‏های معنوی سوره قارعه با بهره‏جویی از همین شیوه ساختارگرایانه است. حاصل پژوهش از این قرار است که در عنصر ساختارگرایی شکل و محتوا در یک سوره از یک‏دیگر جداناپذیرند و هر دو در یک پیکر قرار می‏گیرند و برای تبیین اندیشه و پیام‏های سوره باید ویژگی‏های هنری ـ ادبی را در کنار ویژگی‏های موضوعی ـ فکری بررسی کرد.