بلاغت تصویر در ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی

Abstract

ویس و رامین منظومة عاشقانه‌ای است که فخرالدّین اسعدگرگانی در قرن پنجم هجری آن را سروده. این اثر از جهت سبک و بیان، قدیمی­ترین منظومۀ عاشقانه­ای است که به صورت کامل به دست ما رسیده است. ذهن خلاق فخرالدّین اسعد در عرصة صورت‌گری، تخیّل و الهام را با هنرنمایی­های کلامی چنان در هم آمیخته که حالات عاطفی و نفسانی و برهان‌سازی­های دشوار خود را عمدتاً در قالب عناصر تصویرساز تشبیه و استعاره جلوه­گر ساخته است. هدف مقالة حاضر آن است که در حوزة تصویرگرایی و ابزارهای آن، منظومة ویس و رامین را در دو شاخة بیان و بعضی از صنایع پر کاربرد، مورد بررسی قرار دهد. فخرالدّین اسعد برای این که تأثیر کلام و قدرت بیان خود را به مراتب بیشتر و عمیق­تر سازد از هنرهای بیانی و برخی از صنایع بدیعی با توانمندی استفاده نموده، این پژوهش پس از بررسی منظومة ویس و رامین با روش آماری و سپس تحلیل­گونه­ای بر محتوای آن نشان می­دهد که فخرالدّین اسعد، ضمن بیشترین استفاده از هنر بیانی تشبیه در متن، تصویر را در خدمت موضوع غنایی و عاشقانه و بیان اندیشه­های خود قرار داده است.