زیبایی ایرانی در آندلس؛ تأثیرپذیری هنر باغسازی آندلس از باغ ایرانی

Abstract

باغ‌سازی دوره اسلامی آندلس از یک سو امانت‌دار نگرش‌های حاکم بر فضا‌سازی به شیوه اسلامی و شرقی است و صور واضحی از رد‌پای باغ‌های ایرانی و معماری سرزمین‌های اسلامی را در خود به نمایش گذاشته و از سوی دیگر محلی برای تجلی تعامل شیوه‌های مختلف معماری غرب و شرق با مؤلفه‌های محیطی، بومی و شرایط اقلیمی است که در کل شخصیتی متمایز و منحصر را برای این شیوه ایجاد کرده است.<br /> به‌دنبال فراهم شدن برنامه سفر به اسپانیا، فرصت برای انجام یک کار پژوهشی در خصوص باغ و باغ‌سازی اسلامی آندلس بسیار مغتنم بود. لذا از آنجایی که یافتن اطلاعات در خصوص باغ‌سازی آندلس از طریق مراجعه به منابع مکتوب و اینترنت برای محققین و سایر علاقمندان امکان‌پذیر است، در این پژوهش جنبه‌های مختلف باغ‌سازی آندلس با رویکرد ادراک حضوری فضا مورد توجه قرار می‌گیرد.<br /> یافته‌های پژوهش، ناظر بر بررسی شکل و ساختار باغ آندلسی است که نوشته حاضر عمده‌ترین ویژگی‌های هندسی و ساختاری باغ‌سازی آندلس را در قالب فرضیه‌های ذیل ارائه کرده و به اثبات آنها می‌پردازد.<br /> در این پژوهش دو فرضیه مطرح است؛ فرضیه اول به عدم وجود هندسه‌ای منظم و تأثیرپذیری شکل باغ از زمینه می‌پردازد و در فرضیه دوم مهم‌ترین ویژگی باغ‌سازی آندلس که آن را از نمونه‌های مشابه متمایز می‌کند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر این ویژگی را "ساختار خرد فضایی" می‌نامد. فضای باغ در مجموعه باغ‌های آندلسی به صورت ترکیبی منسجم از فضاهای خرد و نسبتاً مستقلی است که ضمن آنکه توسط نظام بزرگتر تمامیت مجموعه باغ در بر گرفته شده‌اند، هر‌کدام دارای ویژگی‌های بصری خاص خود هستند. در نهایت اگرچه بررسی چرایی و دلایل شکل‌گیری چنین نظام خرد فضایی در باغ‌سازی آندلس هدف اصلی این مقاله نبوده است، لیکن پنج فرضیه در راستای توضیح عوامل احتمالی مؤثر در شکل‌گیری این نظام به بحث گذاشته می‌شود.