شکل گیری منظر شهری آیینی در مناسبت های اجتماعی

Abstract

آدمی در طول دوره حیات خویش، با مفهوم زمان به بهانه‌های مختلف مواجه است. مناسبت‌ها¹ به مفهوم نقاط شاخص یک دوره زمانی، در ذهن انسان، جایگاه خاصی داشته و یادآور واقعه یا رویداد مهمی است. در این میان ابزارها و واسطه‌های مختلفی، زمینه‌ساز برقراری ارتباط انسان با زمان می‌شود. محیط زیست آدمی، به‌عنوان ظرف عام زندگی انسان، در برگیرندة همه مظاهر و شئون و لحظه‌های زندگی اوست. محیط طبیعی، با زمینه‌های نهادی خود (روز، ماه، فصل، سال، رویدادهای کیهانی و ...) با زمان، هم‌دوش می‌شود و محیط مصنوع نیز، به واسطه حضور انسان، برهمکنش میان نیروهای طبیعت، انسان و عناصر بی‌روح با زمان، نسبت پیدا می‌کند. به‌ این صورت، منظر شهر به مناسبت ایام، هویتی خاص خود می‌یابد و «منظر شهری مناسبتی»، معنا پیدا می‌کند. در این مقاله، به بهانه حضور رویدادها و مناسبت‌ها در زندگی آدمی، جایگاه زمان در تعامل انسان با محیط بررسی می‌شود. ابتدا آن دسته از مناسبت‌های فضای عمومی که جامعه را به سوی خود جلب کرده و در منظر شهر، متبلور می‌شود، برشمرده، سپس این مناسبت‌ها، به عنوان ظرفیت‌های موجود و یا ایجاد ظرفیت‌های مطلوب؛ در راستای سوق محیط به سوی یک فضای عمومی مؤثر در فرهنگ شهر معرفی و بررسی می‌شود.