پدیدارشناسی دیوار در باغ ایرانی

Abstract

هنر باغسازی ایرانی، محصولی از فرهنگ و تمدن ایرانیان است که عناصر و اصول آن به‌اندازۀ کافی شناخته‌نشده است. غیر از خیابان اصلی یا جوی آب روان، باغ ایرانی از عناصری تشکیل می‌شود که باید هویت و نقش آن‌ها در ایجاد مفهوم باغ بازشناسی شود. دیوار محوطه، که در همۀ نمونه‌های اصیل باغ ایرانی تکرار می‌شود، از آن دست عناصری است که میان ساده‌اندیشی عملکردی با پیچیدگی فرهنگی نمادین سرگردان است. مطالعۀ دیوار به‌مثابه یک «پدیدار» تا حدی از اسرار ماهیت و نقش آن در تولید سبک باغ ایرانی رمزگشایی می‌کند. دیوار، عنصری چند مفهومی است که به‌کارگیری آن برای محصور کردن باغ، فارغ از فواید کارکردی آن، نقش ارزنده‌ای در ایجاد معنا و هویت ایرانی باغ دارد؛ چه، باغ ایرانی عرصه‌ای برای تأمل در طبیعت و نظر بر آیات هستی است. این عرصه با توجه به خصوصیات ذهن مخاطب و ظرفیت‌های منظر (و فضا) نیاز به رعایت آداب خاصی دارد که دیوار از زمرۀ مهم‌ترین آن‌هاست.