واسنجی و ارزیابی مدل IXIM برای شبیه‌سازی رشد و عملکرد ذرت سینگل‌کراس 704 در شرایط آب و هوایی گرگان

Abstract

استفاده از مدل‌سازی در تحقیقات و مدیریت مزرعه روز به روز در حال توسعه است. IXIM مدل جدیدی است و ارزیابی آن در سراسر جهان به‏وسیله محققان آغاز شده است. به منظور واسنجی و ارزیابی مدل IXIM برای شبیه‌سازی رشد و عملکرد ذرت در شرایط آب و هوایی گرگان دو آزمایش مزرعه‌ای (هرکدام در دو سال) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان انجام شد. با استفاده از تیمارهای آبیاری مطلوب و بدون تنش خشکی در سال 1391 (سه تیمار) و دو تیمار از آزمایش دوم در سال 1386، مدل IXIM واسنجی شد. ارزیابی مدل با استفاده از تیمارهای آزمایش تاریخ کاشت بهاره (2008)، آزمایش‌های تاریخ کاشت و کم‌آبیاری در سال‌های 1391 و 1392 انجام شد. نتایج ارزیابی نشان داد که این مدل مراحل فنولوژیکی (روز تا گرده‌افشانی و روز تا رسیدگی) را در تاریخ کاشت‌های مختلف و رژیم‌های آبیاری متفاوت و بر اساس شاخص‌های آماری به خوبی پیش‌بینی می‏کند و بیشترین جذر میانگین مربعات خطا برای روز تا گرده‌افشانی از تاریخ کاشت پانزدهم تیرماه (به میزان 24/2 روز) به دست آمد، بنابراین این مدل می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی مزرعه مورد استفاده قرار گیرد. نتایج ارزیابی مدل در تاریخ کاشت‌های بهاره (1387) و تابستانه (1391 و 1392) نیز نشان داد که این مدل عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه را با دقت خوبی شبیه‌سازی می‌کند. مدل روند کاهشی عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه را در سطوح مختلف آبیاری (به جزء تنش کامل آبیاری) به خوبی شبیه‌سازی کرد و بر اساس شاخص‌های کارکرد مدلRMSE)، d ,R2 و (NRMSE از دقت لازم برخوردار بود. این مدل در شبی‌سازی حداکثر شاخص سطح برگ و میزان تبخیر و تعرق تحت تأثیر تیمارهای آبیاری داراری دقت خوبی نبود. با توجه به نتایج، از این مدل می‌توان در شبیه‌سازی مراحل رشد و نمو، عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه ذرت سینگل‌کراس 704 در تاریخ کاشت‌های مختلف و در رژیم‌های آبیاری متفاوت در شرایط آب و هوایی گرگان بهره برد.