بررسی تطبیقی سیمای انسان کامل در خطبۀ متقین نهج البلاغه و آثار عزیزالدین نسفی

Abstract

انسان کامل آن انسانی است که همۀ ارزش‌های انسانی در او به طور هماهنگ با یگدیگر رشد کند . اولین کسی که اصطلاح انسان کامل را در عرفان وضع کرد ابن عربی، از عرفای قرن ششم بود. پس از او عزیزالدین نسفی، در قرن هفتم، نخستین نویسنده‌ای است که کتابی با نام «الانسان کامل» را نگاشت. موضوع این مقاله ، بررسی تطبیقی سیمای انسان کامل با توجه به خطبۀ متقین و آثار عزیز نسفی می‌باشد. از آن‌جا که انسان کامل یکی از اصطلاحات مهم عرفان است، پس باید این انسان کامل را شناخت و سپس ویژگی‌ها و اوصاف او را دانست . شناختن ویژگی‌های انسان کامل باید از زبان کسانی باشد که یا خود محقق این راه بوده‌اند، مثل عزیز‌الدین نسفی یا امام علی‌(ع) که خود نمونۀ والای انسان کامل است . این مقاله بر آن است تا با روش تحلیلی ـ تطبیقی به بررسی سیمای انسان کامل، در آثار عزیز نسفی و خطبۀ متقین نهج‌البلاغه بر حسب ویژگی‌های رفتاری: الهی، فردی، اجتماعی با نمودار آماری مورد تطبیق قرار دهیم و تلاش ورزیم نقاط مشترک و متشابه در این دو شخص عالی‌قدر را در مقولۀ انسان کامل بیان کنیم . برآیند این جستار نشان می‌دهد که در خطبۀ متقین و آثار نسفی به بهترین نحو ممکن سیمای انسان کامل ترسیم شده است .