بررسی و تحلیل استعاره‌های شناختی نهج‌البلاغه در حوزه دنیا و آخرت

Abstract

استعاره‌ شناختی از شیوه‌های زبانی برای بیان مفهومی خاص به واسطه مفاهیم دیگر است. غالباً مفاهیم انتزاعی ازجمله مواردی هستند که برای شناخت و معرفی مفهوم خاصی، نیاز به تشبیهات، کنایه‌ها، استعاره و مجاز هست تا با به کار‌گیری مفاهیم عینی، معنای موردنظر به ذهن نزدیک‌تر و فهم آن ملموس‌تر شود. با واکاوی استعاره‌های مفهومی مربوط به دنیا و آخرت می‌توان بدین نتیجه رسید که مفاهیمِ عقلی مانند زندگی‌دنیوی، آخرت، مرگ، اعمال‌نیک، انسان و کارِ بد از طریق نگاشت آنها با حوزه‌های ملموسی چون گذرگاه، مقصدِ نهایی، کوچ، توشه، مسافر، موانع سفر مفهوم‌سازی شده‌اند. نهج البلاغه به‌عنوان مهم‌ترین منبع سخنان امیرمؤمنان× سرشار از استعاره‌های شناختی است. این نوشتار بر آن است تا با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی استعاره‌های شناختی سخنان امیرمؤمنان× درباره‌ دنیا و آخرت بپردازد و حوزه‌های مفهومی سفر را برای سخن گفتن درباره‌ دنیا و آخرت به‌عنوان مفهوم مقصد مورد تحلیل قرار دهد. امام علی× با استفاده از مفاهیم مربوط به حوزه مفهومی سفر، با استفاده از استعاره به معرفی دنیا و آخرت پرداخته و انسان را از فریفته شدن به دنیا برحذر داشته و به روی آوردن به آخرت ترغیب نموده است.