تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت برای ارقام گندم نان (.Triticum aestivum L) دارای تیپ های رشد متفاوت در نیشابور

Abstract

به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت ارقام گندم دارای تیپ های رشد متفاوت آزمایشی در سه تاریخ کاشت 20 مهر، 15 آبان و 10 آذر با شش رقم گندم پیشتاز و مرودشت (بهاره)، توس و الوند (بینابین)،MV17 و الموت (زمستانه) به صورت کرت های خرد شده در سه تکرار، طی دو سال زراعی 84-1382 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور اجرا شد. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد اثر تاریخ کاشت بر تعداد سنبله در مترمربع، وزن تک دانه، ارتفاع بوته و تعداد روز تا ظهور سنبله معنی دار بود، ولی اثر آن بر میانگین عملکرد دانه معنی داری نبود، که علت اصلی آن شرایط آب و هوایی متفاوت دو سال آزمایش بود. اثر متقابل سال × تاریخ کاشت بر عملکرد دانه معنی دار بود (P < 0.05)، به طوریکه در سال اول ، بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول (8804 کیلوگرم در هکتار) و سال دوم در تاریخ کاشت سوم (7707 کیلوگرم در هکتار) ثبت شد. افت شدید دمای هوا در فروردین ماه سال دوم آزمایش به کمتر از 7- درجه سانتیگراد به کشت های دیر، به دلیل عدم برخورد مراحل حساس نموی، در مقایسه با کشت زود خسارت کمتری وارد شد و در نتیجه درصد کاهش عملکرد نیز کمتر بود. اثر متقابل تاریخ کاشت × رقم معنی دار بود (P < 0.01)، بنابراین واکنش تیپ های مختلف گندم به تاریخ کاشت متفاوت بود. بطوریکه با تاخیر در کاشت، عملکرد ارقام زمستانه بیشتر (12 درصد) از ارقام بینابین و بهاره کاهش یافت که دلیل اصلی آن کاهش تعداد سنبله در واحد سطح بود. البته بخشی از کاهش عمکرد دانه با افزایش وزن هزار دانه جبران شد. نتایج این تحقیق نشان داد مناسب ترین تاریخ کاشت تیپ های زمستانه اواسط مهر و تیپ های بهاره نیمه اول آبان بود. در شرایط مناطق معتدل مانند نیشابور تیپ های بهاره از عملکرد بیشتری نسبت به ارقام زمستانه و بینابین برخوردارند و برای حصول به حداکثر تولید، کشت این نوع ارقام توصیه می شود.