تأملی در قرآن کریم بررسی زبان‌شناختی برخی از قواعد تجویدی

Abstract

قرائت قرآن کریم یکی از مهم‌ترین وظایف دینی ماست. هدف از انجام این پژوهش، تبیین مسائلی از منظر زبان‌شناسی است که می‌تواند در کمک به تلاوت/قرائت درست قرآن کریم راه‌گشا باشد. برای این منظور، سوره‌های متعددی از قرآن کریم مد نظر قرار گرفت و پس از تأمل و تعمق در آنها شیوه‌ متداول آموزش قرآن کریم در تجوید بررسی شد. آنگاه با بهره­ گیری از مفاهیم علم زبان‌شناسی (شاخه واج‌شناسی) مشخص گردید که مواردی از قبیل قلب به میم (اقلاب)، یرملون (ادغام)، حروف شمسی (در مقابل قمری) و اخفاء که در علم تجوید به آنها پرداخته می‌شود، همگی در زبان‌شناسی در قالب فرایند واجی «همگونی» قابل تبیین­اند. نتایج نشان داد که در تلاوت قرآن کریم انواع همگونی اعم از کامل و ناقص دیده می‌شود. این همگونی‌ها عمدتاً از نوع همخوانی، پسرو و همجوار است (نه واکه‌ای، پیشرو و غیرهمجوار). با انجام چنین پژوهش‌هایی می‌توان در جهت آموزش این معجزه جاویدان که روشنگر راه ما انسان‌ها است گامی برداشت و زمینه را برای بهره گیری هرچه بیشتر از آن هموار نمود.