ارائه روشی دانش‏ پایه جهت وزن‏دهی درون لایه‏ ای به منظور تعیین مسیر بهینه با استفاده از سامانه‏ های اطلاعات مکانی (GIS) (مطالعه موردی: محور ایلام- حمیل)

Abstract

<strong>لحاظ </strong><strong>نمودن</strong><strong>معیارهای</strong><strong>صحیح</strong><strong>و</strong><strong>جامع</strong><strong>در</strong><strong>مرحله</strong><strong>تعیین </strong><strong>مسیر</strong><strong>می‏ تواند </strong><strong>نقش</strong><strong>عمده‏ ای</strong><strong>را </strong><strong>در</strong><strong>کاهش</strong><strong>هزینه‏ های</strong><strong>اقتصادی،</strong><strong>افزایش</strong><strong>ایمنی </strong><strong>و </strong><strong>دسترسی </strong><strong>جاده‏ ها </strong><strong>و </strong><strong>حفظ </strong><strong>محیط </strong><strong>زیست </strong><strong>ایفا </strong><strong>نماید</strong><strong>. </strong><strong>بدین </strong><strong>منظور</strong><strong>در</strong><strong>تحقیق </strong><strong>حاضر،</strong><strong>عوامل </strong><strong>متعددی </strong><strong>مانند </strong><strong>مدل </strong><strong>ارتفاعی </strong><strong>زمین، </strong><strong>پوشش </strong><strong>اراضی، </strong><strong>اطلاعات </strong><strong>مراکز</strong><strong>جمعیتی </strong><strong>و </strong><strong>گردشگری، </strong><strong>میزان </strong><strong>آفتاب‏گیر</strong><strong>بودن </strong><strong>مسیر </strong><strong>در</strong><strong>فصول </strong><strong>سرد،</strong><strong>نحوه </strong><strong>توزیع </strong><strong>رودخانه‏ ها</strong><strong>و</strong><strong>خطوط</strong><strong>گسل</strong><strong>جهت</strong><strong>مسیریابی</strong><strong>بهینه</strong><strong>در</strong><strong>مسیر</strong><strong>ایلام</strong><strong> - </strong><strong>حمیل</strong><strong>در</strong><strong>نظر</strong><strong>گرفته</strong><strong>شد</strong><strong>. </strong><strong>به</strong><strong>منظور</strong><strong>تعیین</strong><strong>هزینه</strong><strong>درون</strong><strong>لایه‏ ای</strong><strong>یک </strong><strong>روش</strong><strong>دانش ‏پایه</strong><strong>پیشنهاد</strong><strong>شده</strong><strong>که</strong><strong>بر</strong><strong>اساس</strong><strong>آن</strong><strong>برای</strong><strong>هر</strong><strong>یک</strong><strong>از</strong><strong>لایه‏ ها</strong><strong>متناسب</strong><strong>با</strong><strong>ویژگی‏ ها</strong><strong>و</strong><strong>نحوه</strong><strong>تأثیر</strong><strong>آن</strong><strong>در</strong><strong>تأمین</strong><strong>هدف،</strong><strong>یک</strong><strong>تابع</strong><strong>هزینه</strong><strong>لحاظ </strong><strong>شده</strong><strong>است</strong><strong>. </strong><strong>مزیت</strong><strong>اصلی</strong><strong>این</strong><strong>روش</strong><strong>وزن‏دهی</strong><strong>است</strong><strong>که</strong><strong>تغییرات</strong><strong>هزینه</strong><strong>در</strong><strong>بازه‏ های</strong><strong>اطلاعاتی</strong><strong>موجود</strong><strong>در</strong><strong>هر</strong><strong>یک</strong><strong>از</strong><strong>لایه‏ ها</strong><strong>صرفاً</strong><strong>خطی</strong><strong>نبوده</strong><strong>و</strong><strong>ویژگی‏ های</strong><strong>آن</strong><strong>لایه</strong><strong>اطلاعاتی</strong><strong>در</strong><strong>تعریف</strong><strong>تابع</strong><strong>هزینه</strong><strong>لحاظ</strong><strong>شده</strong><strong>است</strong><strong>. </strong><strong>در</strong><strong>ادامه</strong><strong>جهت</strong><strong>وزن‏دهی</strong><strong>بین</strong><strong>لایه‏ ای</strong><strong>از</strong><strong>مقایسه</strong><strong>دوتایی</strong><strong>و</strong><strong>تحلیل</strong>AHP<strong>با</strong><strong>استفاده</strong><strong>از</strong><strong>نظرات</strong><strong>کارشناسان</strong><strong>استفاده</strong><strong>شده</strong><strong>است</strong><strong>. </strong><strong>با</strong><strong>تلفیق</strong><strong>لایه‏ ها</strong><strong>به </strong><strong>روش</strong><strong>همپوشانی</strong><strong>شاخص،</strong><strong>کوتاهترین</strong><strong>مسیر</strong><strong>با</strong><strong>تأمین</strong><strong>کمترین</strong><strong>هزینه</strong><strong>با</strong><strong>سه</strong><strong>متغیر</strong><strong>یا</strong><strong>وریانت</strong><strong>مختلف</strong><strong>پیاده‏ سازی</strong><strong>گردید</strong><strong>. </strong><strong>در</strong><strong>وریانت</strong><strong>اول</strong><strong>وزن‏دهی</strong><strong>درون</strong><strong>لایه‏ ای</strong><strong>بر</strong><strong>اساس</strong><strong>روش‏ های</strong><strong>رایج</strong><strong> (</strong><strong>به</strong><strong>صورت</strong><strong>خطی</strong><strong>) </strong><strong>لحاظ</strong><strong>شده</strong><strong>است</strong><strong>. </strong><strong>در</strong><strong>وریانت </strong><strong>دوم</strong><strong>تنها</strong><strong>از</strong><strong>معیار</strong><strong>شیب</strong><strong>جهت</strong><strong>تعیین</strong><strong>مسیر</strong><strong>استفاده</strong><strong>شد</strong><strong>. </strong><strong>روش</strong><strong>پیشنهادی</strong><strong>وزن‏دهی</strong><strong>دانش‏ پایه</strong><strong>نیز</strong><strong>در</strong><strong>وریانت</strong><strong>سوم</strong><strong>با</strong><strong>در</strong><strong>نظر</strong><strong>گرفتن</strong><strong>تمام</strong><strong>معیارها</strong><strong>اعمال</strong><strong>گردید</strong><strong>.</strong><strong>بر</strong><strong>اساس</strong><strong>نتایج،</strong><strong>در</strong><strong>تعیین</strong><strong>مسیر</strong><strong>احداث</strong><strong>شده</strong><strong>به</strong><strong>عواملی</strong><strong>مانند</strong><strong>فاصله</strong><strong>از</strong><strong>خطوط </strong><strong>گسل</strong><strong>و</strong><strong>رودخانه‏ ها،</strong><strong>دسترسی</strong><strong>به</strong><strong>مراکز</strong><strong>جمعیتی</strong><strong>و</strong><strong>گردشگری</strong><strong>توجه</strong><strong>کمتری</strong><strong>شده</strong><strong>و</strong><strong>معیار</strong><strong>اصلی</strong><strong>در</strong><strong>مسیریابی</strong><strong>تنها</strong><strong>توپوگرافی</strong><strong>منطقه</strong><strong>بوده</strong><strong>است</strong><strong>. </strong><strong>همچنین</strong><strong>طول</strong><strong>مسیر</strong><strong>در</strong><strong>هر</strong><strong>سه</strong><strong>وریانت</strong><strong>از</strong><strong>طول</strong><strong>مسیر</strong><strong>احداث</strong><strong>شده</strong><strong>کمتر</strong><strong>می‏ باشد</strong><strong>. </strong><strong>به</strong><strong>طور</strong><strong>کلی</strong><strong>مسیر</strong><strong>حاصل</strong><strong>از</strong><strong>اعمال</strong><strong>وزن‏دهی</strong><strong>دانش ‏پایه</strong><strong>وضعیت</strong><strong>مناسب تری</strong><strong>را</strong><strong>در</strong><strong>تأمین</strong><strong>معیارهای</strong><strong>مختلف</strong><strong>نسبت</strong><strong>به</strong><strong>مسیر</strong><strong>احداث</strong><strong>شده</strong><strong>و</strong><strong>همچنین</strong><strong>دو</strong><strong>وریانت </strong><strong>دیگر</strong><strong>دارد</strong><strong>.</strong>