رابطه‌ی دگرگونی اجتماعی و امنیت در مناطق مرزی خراسان‌جنوبی

Abstract

با تحول مفهوم امنیت از مقوله‌ای نظامی به مفهومی چندوجهی، بررسی جنبه‌های غیرنظامی امنیت در مناطق مرزی نیز اگر بیش از مقوله نظامی در خور اهمیت نباشد، دست‌کم به همان اندازه درخور بررسی است.از این‌رو، بعد اجتماعی امنیت در مناطق مرزی باید به تحلیل‌ها و برنامه‌ریزی‌های مناطق مرزی راه یابد. اگر تحولی هم در فراتر رفتن از نگرش نظامی صرف به مفهوم امنیت در مناطق مرزی ایران پدید آمده، به نگرش سیاسی، عمرانی و تا اندازه‌ای اقتصادی محدود مانده است و این‌گونه است که تا اندازه‌ی زیادی می‌توان از فراموش شدن بعد اجتماعی امنیت در مناطق مرزی ایران سخن گفت. تمرکز این نوشتار بر بررسی موردی مناطق مرزی خراسان‌جنوبی با افغانستان خواهد بود. در این بررسی، نخست با کمک مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، زمینه‌ی بحث در روندی تاریخی تبیین شده؛ آن‌گاه با بهره‌گیری از نظرسنجی‌، تحول رویکردهای فرهنگی-اجتماعی جوانان تحصیل‌کرده سنجیده و تحلیل‌گر دیده است. در این بخش، یافته‌های یک نظرسنجی گسترده و عمقی، بر روی بیش از هزار و صد دانش‌آموز دبیرستانی مناطق شهری و روستایی خراسان‌جنوبی پایه‌ی تحلیل خواهد بود. مفروضه‌ی بنیادین این نوشتار، وجود رابطه‌ای استوار میان بافت اجتماعی و امنیت را مفروض می‌گیرد. پرسش اصلی این پژوهش این است که: چه رابطه‌ای میان تحول در رویکردهای فرهنگی-اجتماعی باشندگان مناطق مرزی خراسان‌جنوبی و امنیت آن مناطق وجود دارد؟ فرضیه اصلی، می‌گوید که: تحول پدید آمده در رویکردهای فرهنگی-اجتماعی ساکنان مناطق مرزی خراسان‌جنوبی، سبب دگرگونی اجتماعی نابسامان شده و از راه تغییر بافت اجتماعی مناطق یاد شده، پایه‌های اجتماعی امنیت را سست نموده است.