تأثیر نخبگان فکری و نخبگان ابزاری بر مدرنیزاسیون عصر پهلوی

Abstract

<strong>مهدی لکزی</strong><strong><strong>[1]</strong></strong><strong>- </strong><strong>حجت الله درویش پور</strong><strong><strong>[2]</strong></strong><strong>- اسدالله اطهری<strong>[3]</strong>- </strong><strong>مرتضی محمودی</strong><strong><strong>[4]</strong></strong><br /> <strong>تاریخ دریافت:</strong><strong> 4/2/1398</strong><strong>- تاریخ پذیرش:</strong><strong> 30/3/1398</strong><br /> <strong> </strong><br /> <strong>چکیده:</strong><br /> مدرنیزاسیون دوره پهلوی در قریب به اتفاق تحلیل­ ها «مدرنیزاسیون از بالا به پایین» توصیف می­شود. یعنی دولت با برنامه ریزی آن را موجب شده است. گر چه این تحلیل­ ها بخش مهمی از ماجرا را نشان می­ دهند، اما به نظر ناقص می­ رسند. نخست اینکه؛ دولت پهلوی در انتخاب پروژه مدرنیزه کردن کشور صاحب اراده کامل نبوده و قرار گرفتن در دل تحولات منطقه نقش مهمی در این میان داشته است. دوم اینکه؛ نقش نخبگان در این مدرنیزاسیون اغلب نادیده گرفته می­ شود. بر این اساس؛ در پژوهش پیش رو این سوال اصلی مطرح می­ شود که؛ تأثیر نخبگان فکری و نخبگان ابزاری بر مدرنیزاسیون عصر پهلوی چگونه بوده است؟. فرضیه مقاله با بهره گیری از نظریه «نخبه گرایی پاره تو و موسکا» اینگونه بیان می­ کند که «در عصر پهلوی نخبگان فکری به دلیل اشتراک نظر با نخبگان ابزاری در حمایت از نوسازی و مدرنیسم، مبادرت به تولید اندیشه و مشروعیت بخشی به اقدامات رضا شاه و محمدرضا شاه در مسیر مدرنیزاسیون کشور نمودند اما به تدریج نخبگان فکری در روندهای دیوانسالاری و بوروکراسی جذب و ادغام شدند و به مثابه کارگزارانی خنثی و یا محافظه کار در خدمت اقدامات رضا شاه و محمدرضا شاه قرار گرفتند. بدین ترتیب تاثیر نخبگان عصر پهلوی بر مدرنیزاسیون، به دلیل عدم توازن در ابعاد مدرن سازی، ساختار سیاسی استبدادی و فقدان نظام تصمیم گیری جمعی با موفقیت همراه نبود.» تکنیک گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه­ ای می­ باشد.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1]- دانشجوی دکتری(مسائل ایران) ،دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران<br /> mehdi_lakzi@yahoo.com<br /> <br /> <br /> [2]- استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی ، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)<br /> dr.darvishpur2018@yahoo.com<br /> <br /> <br /> [3] - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقو ق و علوم سیاسی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران<br /> athary_asadolah@yahoo.com<br /> <br /> <br /> [4] - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران<br /> mor.mahmoodi@iauctb.ac.ir<br />