طراحی مدل تعادل سریز کار- خانواده و خانواده-کار (مورد مطالعه: کارکنان بخش کنترل پرواز شرکت فرودگاه‌های کشور)

Abstract

<em>سرریزشدگی دوگانه و تضاد‌های شغلی یکی از مهم ترین مسائل کارکنان در سازمان‌ها در همه جهان و ایران است. این تعارض در کشورهای در حال توسعه مثل ایران به دلیل تمرکز گرایی و پیچیدگی‌های ساختاری بسته به نوع سازمان و ماهیت عملکردی آنها متفاوت است. </em><em>هدف این تحقیق طراحی مدل سریز کار-خانواده و خانواده-کار کارکنان بخش کنترل پرواز شرکت فرودگاه‌های کشور بود. روش تحقیق حاضر، از حیث نتیجه، جزء تحقیقات توسعه‌ای، از حیث هدف جزء تحقیقات اکتشافی و از حیث روش اجرای کار به صورت کیفی بود. در این تحقیق با با 12 نفر از متخصصان منابع انسانی که از طریق نمونه گیری نظری انتخاب شده بودند، مصاحبه انجام شد. علت انتخاب 12 نفر به عنوان مصاحبه شونده این بود که محقق از مصاحبه 9 تقریبا به کد‌های مشخص و دسته بندی رسیده بود و برای اطمینان از رسیدن به نقطه‌ی اشباع 3 مصاحبه‌ی دیگر نیز انجام داد که در انتهای مصاحبه‌ی 12 به نقطه‌ی اشباع کامل دست یافت. مصاحبه‌ها با هماهنگی با آنها به صورت حضوری و به صورت مصاحبه‌های عمیق صورت پذیرفت. برای ارزیابی قابل اتکا بودن داده‌ها و تفسیر‌ها معیارهای تحقیقات تفسیری از دو معیار مقبولیت و کثرت‌گرایی استفاده شد. براساس روش گرندد تئوری تحلیل‌های در سه مرحله‌ی کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت و در نهایت مدل پارادایمی‌تحقیق طراحی گردید. در مرحله‌ی کدگذاری باز از مجموع 12 مصاحبه تعداد 434 کد مفهومی‌ایجاد گردید و این کد‌های مفهومی‌در قالب شرایط علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدها ارائه شدند. براساس مدل طراحی شده شرایط علی شامل سه مولفه‌ی اصلی «شرایط درون سازمانی»، «تضاد شغلی» و «شرایط فراسازمانی» می‌باشد. شرایط زمینه‌ای شامل سه نوع تعارض بهزیستی روانشناختی، نگرشی و ابهام در نقش می‌باشد و در شرایط مداخله گر سه مولفه‌ی سیاست زدگی، منفعت طلبی و نقش قوانین و مقررات شناسایی شد. پدیده‌ی محوری تحقیق براساس کلید واژه‌های مصاحبه‌های صورت گرفته، سرریز شدگی و تضادهای شغلی می‌باشد. براساس شناسایی معیارهای سه شرط علی، زمینه‌ای و مداخله گر، راهبردها و پیامدها ارائه شد. راهبردها شامل سه راهبرد دورن سازمانی، روانشناختی و فراسازمانی بود و پیامدها نیز شامل پیامدهای ساختار محور، روانشناخت محور و توسعه محور شناسایی شد.</em>