تحلیل مکانی و زمانی بلایای جوی موثر بر حمل و نقل جاده ای کشور

Abstract

همواره چهار عامل انسان، وسیله ی نقلیه، جاده و محیط در امر تصادفات دخالت دارند که در این میان عوامل محیطی و پدیده های آب و هوایی سهم قابل توجهی را به خود اختصاص می دهند. از میان مخاطرات آب و هوایی موثر بر حمل و نقل جاده ای، می توان به وقوع طوفان های تندری، بارندگی های سنگین و سیل آسا، طوفان های گرد و غبار، مه و ریزش برف و بهمن اشاره نمود که با لغزنده نمودن سطح جاده ها، کاهش دید و تمرکز راننده بر احتمال وقوع تصادفات جاده ای می افزایند. با ارزیابی و تحلیل فراوانی وقوع عوامل مخاطره آمیز محیطی و اقلیمی در شبکه حمل و نقل جاده ای و نصب تجهیزات ایمنی در مناطق بحرانی می توان تا حد زیادی درصد وقوع این گونه از تصادفات را کاهش داد. در این پژوهش فراوانی وقوع پدیده های آب و هوایی موثر بر حمل و نقل جاده‌ای در سطح بزرگراه‌ها و جاده‌های اصلی کل کشور با استفاده از داده‌های هواشناسی جمع آوری شده از ایستگاه‌های همدیدی کل کشور و داده های حاصل از ماهواره‌های هواشناسی مورد مطالعه قرار گرفت. پدیده‌های آب و هوایی و بلاهای جوی مورد بررسی و نوع شاخص‌های بکار رفته برای معرفی آنها عبارت بودند از: بارش سنگین (بارشهای شدید تر از 30 میلیمتر و صدک 90 ام بارش ها)، یخبندان ( آغاز ، پایان، طول دوره و فراوانی وقوع یخبندان)، طوفان تندری ( سمت و سرعت و فراوانی وقوع باد های شدید)،طوفان های گرد و غبار (پدیده گرد و غبار و ضخامت نوری آئروسل)، مه ( میدان دید کمتر از 1 کیلومتر و درصد فراوانی وقوع ابرهای کوتاه)، سیل ( ضریب سیل خیزی حوضه) و برف و بهمن ( درصد فراوانی وقوع بارش برف). تحلیل مکانی اطلاعات و پهنه بندی عوامل مخاطره آمیز آب و هوایی با استفاده از روش های درون یابی در محیط نرم افزار ARCGIS صورت پذیرفت و در پایان بزرگراه‌ها و راه های اصلی کشور از منظر وقوع بلاهای جوی و درجه خطرپذیری آنها طبقه بندی گردید. همچنین به منظور سهولت در اطلاع رسانی جامع و به هنگام، لایه‌ها اطلاعاتی بدست آمده با طراحی یک درگاه اینترنتی توسط نرم افزارهای تحت وب از قبیل WISroGIS بصورت یک اطلس زنده و گویا بارگذاری گردید و بستری را برای دسترسی بسیار آسان به محتویات اطلس فراهم آورد.