بررسی تأثیر به کارگیری سامانه‌های سطوح آبگیر مدیریت شده در افزایش تولیدات گیاهی

Abstract

این پروژه به منظور امکان‌سنجی استقرار درختان مثمر و افزایش تولیدات گیاهی از طریق به­کارگیری سامانه­های سطوح آبگیر در استان کرمان به مدت 5 سال به اجرا در آمده است. برای انجام این تحقیق عرصه مرتعی با شیب متوسط 28% انتخاب شد. پنج تیمار سامانه شامل جمع‌آوری سنگریزه و پوشش گیاهی سطح سامانه به همراه به‌کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای، جمع‌آوری سنگریزه و پوشش گیاهی سطح سامانه بدون به کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای، عایق نمودن بخشی از سطح سامانه به همراه به کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای، عایق نمودن بخشی از سطح سامانه بدون به­کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای و تیمار شاهد (زمین دست نخورده) به همراه سه رقم بادام (تلخ، شیرین و دیرگل همدان) در 5 تکرار به­کار برده شد. در این تحقیق با رفتارسنجی سامانه‌ها، تأثیر آن‌ها بر رشد و نمو نهال‌ها از طریق اندازه‌گیری شاخص‌های گیاهی (قطر یقه، ارتفاع درخت، سطح تاج پوشش، زنده مانی و تولید میوه) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میانگین این متغیرها در تیمار شاهد از بقیه تیمارها کمتر و به ترتیب در تیمارهای جمع‌آوری پوشش گیاهی سطح سامانه بدون فیلتر سنگریزه‌ای، جمع‌آوری پوشش گیاهی سطح سامانه با فیلتر سنگریزه­ای، عایق نمودن بخشی از سطح سامانه بدون به­کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای و عایق نمودن بخشی از سطح سامانه به همراه به­کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای افزایش پیدا می‌کند. به طوری که در سال پنجم اجرای پروژه، میانگین قطر یقه، ارتفاع درخت، سطح تاج پوشش، عملکرد و زنده مانی در تیمار عایق نمودن بخشی از سطح سامانه به همراه به کارگیری فیلتر سنگریزه‌ای به ترتیب به 5/58 میلی‌متر، 258 سانتی‌متر، 5/2 مترمربع، 2/1 کیلوگرم بادام در هر درخت و 100 درصد رسیده است به طوریکه در این تیمار هیچگونه تلفاتی نداشته و از همه تیمارها بیشتر می‌باشد. همچنین مجموعاً در بین 75 اصله ارقام بادام کاشته شده (تلخ، شیرین و دیرگل همدان)، رقم تلخ از رشد و نمو بهتری برخوردار بوده و شاخص­های گیاهی در این رقم بیشتر از سایر ارقام می‌باشد. بنابراین به­کارگیری پوشش عایق در سامانه‌های سطوح آبگیر، نقش مهمی در جمع‌آوری حجم آب کافی در جهت تأمین رطوبت مورد نیاز درختان در محل استقرار آن‌ها ایفا نموده و موجب افزایش تولید در حوضه‌های آبخیز و بهبود اقتصاد معیشتی ساکنان حوضه‌های آبخیز می‌گردد.