مدل‌سازی سطح پوشش و رواناب ناشی از ذوب برف با استفاده تلفیقی از مدل هیدرولوژیکی SRM و تصاویر ماهواره‌ای

Abstract

برف یکی از منابع بزرگ آب در بیشتر نقاط دنیا می‌باشد و تخمین رواناب ناشی از ذوب آن یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های هیدرولوژیست‌ها به حساب می‌آید. ذوب برف، رطوبت خاک، ذخیره آب زیرزمینی و منابع آب دریاچه‌ها و رودخانه‌ها را تأمین کرده و رواناب حاصل از آن در حوضه‌های کوهستانی و مرتفع عامل مهم و کنترل‌کننده رژیم جریان محسوب می‌شود. اما با توجه به عدم وجود اطلاعات زمینی کافی، مدل‌سازی رواناب حاصل از ذوب برف بسیار مشکل می‌باشد. در این خصوص استفاده از مدل‌های شبیه‌سازی ذوب برف و تصاویر ماهواره‌ای بسیار راهگشا می‌باشد. در این تحقیق سعی شد با استفاده از مدل شبیه‌سازی رواناب حاصل از ذوب برف SRM و اطلاعات به‌دست آمده از تصاویر هشت روزه سنجنده MODIS رواناب روزانه حاصل از ذوب برف برای حوضه آبریز نهاوند که جزئی از حوضه آبریز کرخه محسوب می‌شود، مورد شبیه‌سازی و ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور مدلSRM برای حوضه مورد مطالعه در سال‌های آبی 2003 تا 2010 اجرا و واسنجی گردید و برای سال‌های آبی 2010 تا 2013 مورد صحت‌سنجی قرار گرفت. بالاترین ضرایب همبستگی و تفاضل حجمی برای مدل در دوره واسنجی به ترتیب 75/0 و 62/3- و در دوره صحت‌سنجی برابر 79/0 و 67/26 بدست آمد. تحلیل حساسیت پارامترهای ضریب درجه روز، ضریب رواناب برف و باران مدل انجام گردید که نشان‌دهنده حساسیت کمتر مدل به افزایش و کاهش ضریب رواناب باران در میان سایر پارامترها بود. مقادیر به‌دست آمده دقت بالای مدل در برآورد رواناب حاصل از ذوب برف را برای حوضه مذکور نشان‌داد و نشانگر قابلیت کاربرد مدل برای سایر حوضه‌های مشابه در منطقه است.