بررسی و مقایسه کارایی چهار نمایه خشکسالی هواشناسی در مدیریت خطر خشکسالی‌های استان سیستان و بلوچستان

Abstract

مطالعه وضعیت خشکسالی در نواحی مختلف در تدوین طرح‌های مقابله با خشکسالی و مدیریت خطر آن از اهمیت زیادی برخوردار است. بارندگی یکی از مهم‌ترین متغیرهایی است که از آن در تعریف خشکسالی استفاده می‌شود. نمایه‌های مختلفی بر پایه بارش برای ارزیابی خشکسالی ارائه شده است. بررسی حالات وقوع همزمان طبقات هر نمایه معین خشکسالی می‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی تطابق نمایه‌ها باشد. هدف از این تحقیق بررسی کارایی نمایه‌های خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان و انتخاب مناسب‌ترین نمایه می‌باشد. برای دست‌یابی به این هدف، با استفاده از داده‌های سالانه بارش از سال 1360 تا سال 1389 و با استفاده از شاخص درصد از نرمال (PN)، دهک‌های بارندگی (DPI)، بارش استاندارد (SPI)، ناهنجاری‌های بارش (RAI) در هفت ایستگاه هواشناسی استان سیستان و بلوچستان خشکسالی مورد بررسی قرار گرفته و پهنه‌بندی گردید. جهت انتخاب مناسب‌ترین نمایه از ضریب همبستگی اسپرمن بین شاخص خشکسالی و تغییرات بارندگی در دوره آماری مورد مطالعه استفاده گردید. نتایج نشان داد، در شهرهای زهک، زابل، ایرانشهر و چابهار شاخص PN با ضریب همبستگی یک، در شهرهای زاهدان و سراوان شاخص RAI با ضریب 84/0 و 99/0 و در خاش شاخص SPI با ضریب همبستگی یک توانسته‌اند خشکسالی شدید و بسیار شدید را نسبت به دیگر شاخص‌ها بهتر نشان دهند. در ارزیابی روابط همبستگی نمایه‌های زوج شده PN-RAI، PN-SPI و SPI-RAI در اکثر ایستگاه‌ها در سطح اطمینان (01/0p<) از همبستگی بالایی نسبت به یکدیگر برخوردارند.