ارزیابی شدت بیابان‌زایی با معیار آب زیرزمینی و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ مطالعه موردی زرین دشت فارس

Abstract

آب به عنوان مظهر حیات، مهم‌ترین نعمتی است که در طبیعت وجود دارد. با توجه به آن‌که اهمیت این ماده در مناطق خشک و نیمه‌خشک بیش از سایر مناطق اقلیمی می‌باشد ، لذا باید تمهیداتی جهت مدیریت صحیح استفاده از این مایع حیات، به عمل آورد تا بتوان از ایجاد شرایط بحرانی در این مناطق جلوگیری به عمل آورد. بیابان‌زایی بعد از دو چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین به عنوان سومین چالش مهم جهانی در قرن 21 محسوب می‌گردد. بیابان‌زایی مشتمل بر فرآیندهایی است که هم زائیده عوامل طبیعی بوده و هم به عملکرد نادرست انسان بر می‌گردد، بدین ترتیب روند بیابان‌زایی در حال گسترش می‌باشد که این پدیده متاثر از عوامل زیادی منجمله افت آب زیرزمینی و شور شدن آن می‌باشد، این بحران در نواحی زیادی از کشور ما دیده می‌شود و عرصه‌های بسیاری از منابع طبیعی و کشاورزی در اثر استفاده‌ی بیرویه و عدم مدیریت صحیح آب‌های زیرزمینی تبدیل به بیابان گردیده‌اند. در این پژوهش با استفاده از شاخص‌های هدایت الکتریکی (EC)، افت آب زیرزمینی، نسبت جذب سدیم (SAR)، کلر (CL)، کمبود منابع آب و عمق سطح آب زیرزمینی (m) به بررسی و تعیین کلاس شدت بیابان‌زایی در هریک از واحدهای کاری پرداخته شد. که امتیاز نهایی هر یک از واحدها کاری از میانگین هندسی هر یک از شاخص‌های فوق تعیین گردید و هریک از واحدها از نظر کلاس شدت بیابان‌زایی از جنبه معیار آب زیرزمینی در کلاس‌های کم، متوسط، شدید و خیلی شدید قرار گرفته است که در این مطالعه41/37 و 59/62 و درصد از سطح اراضی منطقه به ترتیب در کلاس‌های شدید و خیلی شدید بیابان‌زایی می‌باشند.