تخمین آبدهی و همگن بندی حوضه های آبخیز فاقد آمار شمال غرب کشور با استفاده از منحنی رشد منطقه ای (استان های آذربایجان شرقی، آذریایجان غربی، اردبیل، ایلام وکردستان)

Abstract

برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی در مدیریت حوضه‌های آبخیز نیاز به داده‌های مختلفی از جمله آبدهی و نوسانات آن دارد. مقادیر آبدهی متوسط با دوره بازگشت‌های مختلف برای تخمین آورد رودخانه‌ها، برنامه‌ریزی برای بهره برداری از سدهای کوچک و بزرگ، مدیریت اراضی زراعی پایین دست و سایر پروژه‌های منابع آب وآبخیزداری مورد نیاز می‌باشد، ولی تاکنون بر اساس اطلاعات موجود بطور جامع مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. از نتایج این تحقیق در تعیین آبدهی حوضه‌های بدون آمار بطور مستقیم استفاده می‌گردد. در این مطالعه آمار آبدهی ایستگاه‌های هیدرومتری در سطح منطقه جمع‌آوری و مورد بررسی قرار گرفت و ایستگاه‌هایی که دارای آمار کافی از نظر کمی و کیفی در یک دوره مشترک هستند، انتخاب گردید. برای این ایستگاه‌ها آبدهی متوسط سالانه محاسبه شد. تحلیل همگنی حوضه‌ها با توجه به آبدهی و پارامترهای تأثیرگذار صورت ‌گرفت. علاوه بر این تعدادی از سالها در کلیه ایستگاه‌ها برای ارزیابی روابط بدست آمده از تحلیل منطقه‌ای کنار گذاشته شد علاوه بر تحلیل منطقه‌ای آبدهی متوسط سالانه، تحلیل احتمالاتی نیز انجام و سپس بهترین توزیع آماری برای آنها برازش داده و دبی با دوره بازگشتها 2 تا 100 ساله برآورد ‌شد. با استفاده از مساحت حوضه، روابط منطقه‌ای آبدهی محتمل با دوره بازگشت دو ساله برای مناطق همگن استخراج ‌گردید. سپس بر اساس منحنی رشد منطقه ای که حاصل مقادیر بی بعد آبدهی با دوره بازگشتهای مختلف نسبت به دوره بازگشت دو سال است، مقادیر آبدهی در ایستگاه- های شاهدی که در محاسبات نقشی نداشته بدست آمده و با مقدار دبی مشاهده ای ارزیابی شده و در هر منطقه روابط مناسب تعیین ‌گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که همگن بندی در این منطقه برای تخمین آبدهی در حوضه های فاقد آمار با استفاده از منحنی رشد منطقه ای تاثیر گذار نیست، اما می توان آبدهی حوضه ها را با دقت خیلی خوبی بدست آورد. لازم به ذکر است که روابط رگرسیونی به دست آمده بر مبنای میانه، از دقت بالاتری نسبت به روابط به دست آمده بر مبنای میانگین برخور دارند.