تحلیل وضعیت هویت قومی در ایران در بستر جهانی‌شدن و فضای مجازی با رویکرد علم پایداری

Abstract

در دهه‌های پایانی قرن بیستم با فرآیند دیالکتیکی و متناقض نمای جهانی شدن و با وجود خوش بینی های مدرنیته، بشریت، شاهد خیزش‌ها و ستیزهای قومی و هویتی، جنبش‌های ملّی‌گرایانه و بنیادگرایی‌های دینی بود. بر همین منوال، در اولین فرضیۀ پژوهش در تبیین علت چنین تنش‌هایی چنین بیان شده است که مقاومت در برابر فرآیند جهانی‌شدن و فضای مجازی پدیدار شده، اشکال گوناگون خاص‌گرایی‌های فرهنگی، تنش های قومیتی و بحران های هویتی را تقویت می‌کند. احساس هویت کردن از اساسی ترین نیازهای روانی انسان و پیش نیاز هرگونه زندگی اجتماعی است. مکان، زمان و فضا، مهم‌ترین عواملّی بودند که می-توانستند به طور سنتی، این نیازهای هویتی انسان را تأمین کنند. اما فرآیند جهانی شدن و فضای مجازی با دگرگون کردن شرایط و چارچوب سنتی هویت سازی، روند گسست مکان، زمان و فضا را شتاب ‌بخشید و بدین ترتیب، امر اجتماع را از دایرۀ تنگ و محدود مکان رها کرده و در فضای بسیار فراخ گسترش داد و نوعی بحران هویت و معنا در جوامع مختلف جهان پدید آورد که افراد و اقشار گوناگون برای حل این بحران به روش ها و راهکارهایی متوسل می شوند که اشکال متعدد خاص گرایی های فرهنگی، تنش ها و ستیزه های قومی و هویتی، یکی از اشکال پر اهمیت چنین خاص‌گرایی‌هایی می‌باشد. هدف مطالعۀ حاضر با توجه به این مسئله، برجسته‌تر کردن چارچوب مفهومی یکپارچه ای از رهگذر تفکر غیرخطی است که معیاری مبتکرانه برای حل عمده‌ترین مشکلات عصر ما از جمله، مبحث قومیت و ستیزه‌های ناشی از آن در فرآیند جهانی‌شدن و فضای مجازی عرضه داشته است. دومین فرضیۀ پژوهش برای فائق آمدن و درک مسائل جهانی بحران های به وجود آمده، چنین مطرح می شود: باید اصول طراحی مؤسسات اجتماعی آیندۀ ما همخوان و همساز با اصول سازمانی باشد که طبیعت برای پایدارسازی شبکۀ حیات فراهم آورده است. تحقیق مورد نظر در قالب تحقیق نظری انجام گرفته که نوعی مطالعۀ بنیادی و تئوریک می باشد. علاوه بر آشکارسازی روابط بین متغیرها از روش های استدلال و تحلیل عقلانی استفاده شده که بر پایۀ مطالعات کتابخانه ای انجام گردیده است.