ارزیابی توزیع مکانی و تعیین نقاط بحرانی آلودگی کادمیم در بخشی از زمین‌های کشاورزی غرب شیراز به روش کریجینگ

Abstract

توسعه صنعتی، سبب پراکندگی فلزات سنگین از جمله کادمیم در محیط زیست و به‌ویژه در خاک شده است. استفاده از پساب و لجن فاضلاب‌ و همچنین ناخالصی کودهای فسفاته، امکان گسترش آلودگی کادمیم در زمین‌های کشاورزی را بیشتر کرده و لزوم پیمایش این آلودگی را جدی‌تر می‌نماید. اهمیت پیمایش آلودگی این عنصر همراه با کارایی روش‌های زمین آمار برای تعیین و پهنه‌بندی آلودگی کادمیم در 800 هکتار از منطقه کشاورزی غرب شیراز (بیضا) با 19 نمونه تصادفی انجام شد. با مقایسه روش‌های مختلف زمین آماری، روش کریجینگ به‌عنوان مناسب‌ترین روش شناخته شد. نتایج حاصل بیانگر این بود که آلودگی منطقه به درجات مختلفی از کادمیم 80 درصد و بیشتر در بخش جنوبی متمرکز بوده است. تجزیه و تحلیل واریوگرام به‌دست آمده نشان داد که 55 درصد از تغییرات، ناشی از جز ساختاری و باقیمانده از بخش تصادفی است. با توجه به عدم وجود آلودگی‌های نقطه‌ای در منطقه از یک طرف و وسعت کم منطقه همراه با ضریب تغییرات زیاد اندازه‌گیری شده (60 درصد) از طرف دیگر به نظر می‌رسد که احتمالاً منشا اصلی کادمیم خاک، انسان‌زاد بوده و در این میان، فعالیت‌های کشاورزی عامل اصلی آلودگی خاک‌های این منطقه است.