بررسی امکان جذب فلزات ‌سنگین فاضلاب صنعتی توسط شن، خاک و ماده‌‌آلی

Abstract

به‌منظور مقایسه و بررسی کارایی شن، خاک (آهکی و غیر‌آهکی) و ماده‌آلی (پوسته‌ برنج و کمپوست برگ) در حذف یا کاهش فلزات سنگین مس، نیکل، روی و کروم از فاضلابهای صنعتی و بررسی اجمالی اثر متقابل آن‌ها، آزمایشی در گلخانه و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار انجام گرفت. تیمارها در این آزمایش عبارت بودند: از خاک آهکی-پوسته‌ برنج، خاک آهکی-کمپوست برگ، خاک غیر‌آهکی-پوسته ‌برنج و خاک غیر‌آهکی-کمپوست برگ. برای آماده‌سازی تیمارها، لوله های پلی وینیل کلراید به ارتفاع 66/5 و قطر 10 سانتی‌متر انتخاب و با توجه به تیمارهای آزمایشی، به‌ترتیب از پایین به بالا به‌‌وسیله ریگ درشت، شن، خاک، ماده‌آلی و ریگ ریز پر شدند. سپس به مجموعه مذکور، فاضلاب صنعتی حاصل از کارخانه آبکاری به تعداد نه مرتبه (9 pore volumes) اضافه گشت؛ به این صورت که بعد از هر بار افزودن فاضلاب و خشک شدن کامل سطح فیلترها، فاضلاب مرحله بعد ریخته ‌شد. سپس در انتهای آزمایش، مقاطعی از هرکدام از جاذبها تهیه گردید و بعد از هوا خشک شدن، به‌منظور اندازه‌گیری غلظت کل فلزات‌سنگین و بررسی کارایی آنها به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج این مطالعه نشان داد که قرارگرفتن خاک آهکی و غیرآهکی در زیر هر یک از مواد آلی به‌کار رفته در این مطالعه، بر توانایی آنها در جذب فلزات‌سنگین اثرگذار بوده و یافته‌های حاصل متفاوت بود. همچنین مشخص شد که ظرفیت پایین تبادل کاتیونی خاک نسبت به مواد آلی همواره باعث کاهش قدرت جذب توسط آن نمی‌گردد. آنالیز مواد آلی به‌کار رفته نیز مشخص کرد که پوسته‌ برنج برای عنصر کروم و کمپوست برگ برای عناصر روی و نیکل جاذب مناسب‌تری به‌نظر می‌رسند. علاوه بر این، شن مورد استفاده در این ازمایش نیز، توانایی جذب مناسبی را برای فلزات ‌سنگین موجود در فاضلاب‌ از خود نشان داد. درنهایت می‌توان گفت که کاربرد جاذبهای مورد مطالعه برای حذف فلزات‌ سنگین موجود در فاضلابها مؤثر بود.