دو سویۀ ناسازگار در فلسفۀ ویتگنشتاین با نظر به رسالۀ منطقی- فلسفی

Abstract

آنچه فهم فلسفۀ ویتگنشتاین را دشوار می‏کند، ناسازگاری رویکردهای سلبی و ایجابی اوست. مراد از رویکرد سلبی، نگرش ضدفلسفی ویتگنشتاین است؛ اینکه فلسفه نباید با نظریه‏پردازی و استناد به آموزه‏های متافیزیکی به پالایش زبان بپردازد، هدف آن نباید جز روشن‌گری و توصیف محض باشد و سرانجامِ آن نیز نباید شماری از گزاره‏های فلسفی باشد. مراد از رویکرد ایجابیِ ویتگنشتاین دربارۀ فلسفه هر موضع فلسفیِ معناداری، ولو حداقلی، است که رویکرد ضدفلسفی ویتگنشتاین آن را مجاز نمی‌داند. مسئلۀ اصلی این است که چگونه فلسفۀ مطلوب ویتگنشتاین می‌تواند به توصیف یا روشن‌گری زبان بپردازد؛ درحالی‌که شدیداً در قید مواضع ضدفلسفی است. این نوشتار می‏کوشد با تحلیل رسالۀ منطقی - فلسفی ناسازگاری یادشده را ارزیابی کند (هرچند نتایج این تحلیل تنها به مواضع ویتگنشتاین متقدم محدود نمی‌شود)؛ سپس خوانش‌هایی را بررسی کند که برای برون‌رفت از این ناسازگاری تدبیری اندیشیده‌اند و سرانجام نشان دهد چرا به نظر نمی‌رسد این ناسازگاری رفع‌شدنی باشد.