مقایسه کلیشه‌های جنسیتی در داستان‌های کودکان گروه سنی «الف» و «ب» از منظر زبان‌شناسی فرهنگی

Abstract

کلیشه‌های جنسیتی را می‌توان یکی از مفاهیم برجسته در حوزه‌ی جامعه‌شناسی زبان به‌شمار آورد. این کلیشه‌ها در همه‌ی سطوح زبانی از جمله در ادبیات کودک یافت می‌شوند و در بازتولید زبان جنسیت-زده و گفتمان مردسالار نقش به‌سزایی دارند. پژوهش حاضر به بررسی این کلیشه‌ها در مجموع چهل داستان کودک در گروه سنی «الف» و «ب» پرداخته و درصدد این بوده تا با روشی توصیفی-تحلیلی در چارچوب زبان‌شناسی فرهنگی میزان و نوع کلیشه‌های رایج در دو گروه را با یک‌دیگر مقایسه کند و در ادامه تفسیری زبانی و فرهنگی از این کلیشه‌ها ارائه دهد. یافته‌های پژوهش نشان‌گر این بوده‌اند که اگرچه نسبت به آثاری تألیفی در دهه‌های پیشین از میزان کلیشه‌های جنسیتی در داستان‌های کودکان کاسته شده لیکن گفتمان مردسالار در سطح ژرف‌ساخت داستان‌های کودکان هم‌چنان حضور پررنگی داشته و ارزش‌ها و ملاک‌های مربوطه را از طریق ارائه‌ی چارچوب‌ها و نقش‌های جنسیت‌زده در زبان رمزگذاری کرده و به مخاطب القا می‌کند.