مطالعۀ تاریخی سه جفت‌‌آوای خاص در گونۀ رودباریِ قلعه‌گنج (کرمان)

Abstract

در جنوب استان کرمان، گونه‌های متعددی از رودباری به­عنوان زیرشاخۀ گروه گویش‌های بَشکَردی و گویش­های جدید ایرانی غربی جنوبی رواج دارند. سه جفت­آوای خاص شامل جفت‌واکۀ مرکب فرودین [ʊə]-[ɪə]، جفت‌همخوان لبی‌شدۀ [gw]-[xw] و جفت‌همخوانِ لرزشی [ɾ]-[r] در واجگان رودباری به کار می­روند. پژوهش حاضر به تعیین ارزش واجی آنها در واجگان رودباری امروز، و نیز بررسی تحولات آنها از ایرانی باستان تا رودباری امروز می­پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد این سه جفت­آوای منحصربه‌فرد در واجگان رودباری امروز دارای ارزش واجی­اند و تحولات تاریخی آنها روندی کاملاً متمایز از زبان فارسی امروز ایران را پشت سر گذاشته‌است. به‌علاوه، در پاره­ای موارد باید به زبان فرضی رودباری میانه اشاره و به بازسازی واژه­های موردنظر در آن پرداخت؛ وگرنه امکان پیگیری روند تحولات تاریخی برخی از آواهای مزبور میسر نیست. همچنین نتایج پژوهش حاضر آشکار می­سازد جفت‌واکۀ مرکب فرودین [ʊə]-[ɪə] فقط مختص چند گونه از بلوچی رایج در ایران نیست، بلکه واجگان گویش رودباری نیز بهره­مند از آنهاست.