بررسی ‌‌فرایندهای واجی ‌گویش شمالی زبان تالشی (گونة‌ عنبرانی)

Abstract

تالشی از زبان‌های ایرانی نو و متعلق به شاخة شمال غربی زبان‌های ایرانی است. از نظر ویژگی‌های گویشی و محدودة جغرافیایی به سه گویش شمالی‌، مرکزی و جنوبی تقسیم می‌شود و به دلیل حفظ ویژگی‌های زبانی دوران باستان و میانه و نیز قرار گرفتن در زمرة‌ زبان‌های در خطر‌، اهمیت ویژ‌ه‌ای در مطالعات گویش‌شناسی دارد. در مقالة حاضر پربسامدترین فرایندهای واجی تالشی شمالی (گونة عنبرانی)، طی تحول از ایرانی باستان و در مقایسه با فارسی نو بررسی شده‌است. از جملة این فرایندها حذف واکة‌ پایانی،‌ افراشتگی، مرکزی‌شدگی، حذف کشش، تضعیف یا نرم‌شدگی و تقویت یا سخت‌شدگی است. ‌داده‌های گویشی به ‌روش میدانی و بر پایة‌ اطلاعات نگارنده که خود گویشور این گونة‌ زبانی است و نیز مصاحبه با گویشوران بومی گردآوری شده‌است‌. داده‌های ایرانی باستان و فارسی میانه به روش کتابخانه‌ای‌ گردآوری شده‌است. اگر ‌واژه‌هایی در اسناد مکتوب ‌وجود نداشت و یا دسترسی به ‌آنها ممکن نبود، به­ناچار بازسازی شده‌اند.