طراحی شاخص اندازه‌گیری تخصیص زمان بین کار و انواع فراغت در یک چارچوب اسلامی

Abstract

شاخص‌های رفاه و تخصیص بهینه زمان بین کار و انواع فراغت از ارزش‌های جامعه حاصل می‌شود و جزو اقتصاد دستوری است. یکی از مشکلات جوامع امروزی عدم وجود معیاری برای تخصیص مناسب زمان بین انواع فراغت - کار مطابق با ارزش‌های جامعه است. در این تحقیق بر اساس ارزش‌های اسلامی و حدیث امام موسی کاظم(ع) شاخص تخصیص زمانی بین کار و انواع فراغت معرفی ‌شده است. در این حدیث، امام موسی کاظم(ع) می‌فرمایند شبانه‌روز باید به چهار قسمت تقسیم شود، قسمتی برای تأمین معاش، قسمتی برای مناجات و عبادات، قسمتی برای معاشرت با دوستان و قسمتی برای لذات حلال؛ اما میزان هر یک را تعیین نفرموده‌اند که به نظر می‌رسد بر اساس شرایط زمانی، مکانی و غیره باید تعیین گردد. بر این اساس ابتدا با تحلیل رفتار افراد مسلمان از طریق تابع مطلوبیت و قید مرتبط با آن و با استفاده از روشی مشابه با شاخص توسعه انسانی، شاخص تخصیص زمانی بین کار و انواع فراغت معرفی ‌شده است این شاخص میانگین موزونی از چهار وجه بیان‌شده است؛ که بر اساس آن مردم، برنامه‌ریزان و حاکمان اسلامی از وضعیت تخصیص زمانی بین کار و انواع فراغت اسلامی جامعه اطلاع پیدا می‌کنند. این شاخص قابلیت کاربرد به‌صورت الف) مکانی (استان‌ها و مناطق مختلف)، ب) زمانی (یک کشور یا منطقه در زمان‌های مختلف) و ج) حرفه‌ای (مقایسه وضعیت شاخص در صنایع مختلف) را دارد. در این تحقیق، شاخص برای کارگران استان لرستان و در سال 1397 برآورد شده است. نتایج بر اساس این شاخص، حکایت از عدم مطلوب بودن تخصیص زمانی اسلامی برای این قشر و در سال 1397 دارد.