مطالعة جامعه شناختی علل و زمینه‌های بروز خشونت خانگی علیه زنان با تأکید بر سرمایه اجتماعی (مورد مطالعه: زنان متأهل شهر ایلام)

Abstract

سرمایة اجتماعی هم در بعد ساختاری و هم در بعد شناختی بر خشونت علیه زنان تأثیرگذار است. ارتقای سطح سرمایه اجتماعی به­عنوان یکی از منابع در دسترس خانواده می‌تواند احتمال بروز خشونت خانگی علیه زنان را کاهش دهد. هدف این تحقیق بررسی جامعه شناختی رابطة سرمایة اجتماعی و خشونت شوهران علیه زنان در شهر ایلام است. روش تحقیق پیمایشی و جامعة آماری مورد مطالعه شامل تمام زنان متأهل 50ـ15 ساله ساکن شهر ایلام بوده است که 382 نفر از این افراد به روش نمونه­گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند؛ اما به­دلیل مخدوش بودن هفت پرسشنامه 375 مورد برای تحلیل نهایی برگزیده شد. برای سنجش خشونت علیه زنان از پرسشنامة استاندارد شدة اشتروس و برای سنجش سرمایة اجتماعی از پرسشنامة خودساخته‌ای براساس تلفیق نظریه­های نان­لین و کلمن در پنج بعد سرمایة درونگروهی، برونگروهی و فراگروهی ساختاری و درونگروهی و برونگروهی شناختی استفاده شده است. برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفاکرونباخ و برای سنجش روایی نیز از ضریب کرویت بارتلت در تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. نتایج ضریب همبستگی نشان می­دهد که بین خشونت شوهران علیه زنان و متغیرهای سرمایة درونگروهی، برونگروهی و فراگروهی ساختاری، درونگروهی و برونگروهی شناختی، قدرت زن در ساختار خانواده رابطة معکوس و معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیر سرمایة اجتماعی درونگروهی شناختی با بتای (290/.ـ) بیشترین تأثیر و قدرت زن در ساختار خانواده با بتای (107/.ـ) کمترین تأثیر را بر خشونت علیه زنان دارد. این شش متغیر توانست 4/87 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کنند.