گفت وگوی ادیان در شبیه خوانی

Abstract

شبی هخوانی که مهم ترین و منسجم ترین نمایش ایران و بخشی از جهان اسلام است در نخستین سال های پیدای ش بر مراسم و آ یین هایی استوار شد که اساسا مبتنی بر اعتقادات شیعه ی ایرانی بود. به همین دلیل، مایه و پای هی داستانی آن در آغاز برگرفته از وقایع مهمی مانند شهادت حضرت علی و امام حسین و عاشورای سال 61 ق. در تاریخ شیعه بود. اقتدار حکومت، دگرگونی ساختار جامعه، ارتباط با دیگر کشورها و تمد نها، تغ ییر شیو هی زندگی و گسترش و رشد شبی هخوانی، ضرورت شک لگیری نمایش هایی با روای تهای نوین را پدید آورد. پس شبی هخوانی به دور هی دوم و سوم زندگ یاش روایت های دینی فراتر از اسلام وارد شد. در این دوره هاست که گستره ی نمایش ها به داستان ها و شخصیت های ادیان دیگر و زندگی معاصر نیز می پردازد. شبی هنویسان و شبی هگردانان گرچه مسلمان بودند، نی منگاهی به دیگر ادیان نیز داشتند و تلاش میک‌ردند توجه تماشاگران غیرمسلمان را همانند هم یک‌شان خویش جلب کنند. پس عجیب نبود شبیه سرایی که به تماشاگران و واکنش آن ها می اندیشید، حکایت های خود را به گستره ی شخصیت های ادیان دیگر بکشاند؛ او در پی ارتباط بود. شخصیت های مسیحی، یهودی، هندو و نیز دین های زردشتی و مانوی در شبی هخوانی، حضور پررنگ تری نسبت به دیگر ادیان دارند. پس شبی هخوانی در دوره ی گسترش برخلاف نمایش مذهبی اروپا تنها به پیروان کی دین، محدود نبود بلکه همانند نهادی تئاتری و نه آیینی یا صرفا ایدئولوژیک به ارتباطی گسترده می اندیشید.