روایت اسطورهای در فیلم داستانی با بررسی فیلم جویندگان

Abstract

چکیده<br /> روایت‌ها -‏‏و بخصوص روایت‌های داستانی- از هر نوع که باشند و از طریق هر رسانه‌ای که بازنمایی شوند، غالباً فرض‌هایی درباره‌ی جهان، چگونگی ادراک و معنای آن به مخاطب پیشنهاد می‌کنند. از آنجا که یکی از اهدف و کارکردهای بنیادین روایت مفهوم‌سازی است، این جستار مبانی روایت‌ اسطوره‌ای در سینما را از منظر مفهومی مورد بررسی قرار می‎دهد. بدین منظور، ضمن تشریح مفهوم مبدأ یا سرآغاز (آرخه) و نسبت آن با دین و اسطوره، از رهگذر بررسی الگوی سفر قهرمان در روایت‌های اسطوره‌ای‏، نشان خواهیم داد که این کهن‌الگو صورتی از فرآیند صیرورت انسان و در اصل یک فرآیند تکامل معنوی و بازگشت به ارزش‌های آغازین است. یکی از راه‌های خوانش، کشف و دریافت معنای متن چه در حوزه‌ی ادبیات داستانی و چه در سایر رسانه‌های داستان‌گو و از جمله سینما، نقد اسطوره‌ای است. این جستار از رهگذر تحلیل فرم بصری و روایی نماهای اول و آخر فیلم سینمایی جویندگان، مفهوم «مبدأ» در مطالعات اسطوره‌ای را بازخوانی می‏کند و نشان می‌دهد که الگوی سفر قهرمان در سینمای داستانی ریشه در مفاهیم ازلی و بخصوص آغاز و انجام آفرینش دارد. سامانه‌ی نظری این پژوهش مبتنی بر نظریه‌های کهن‌الگو و ناخودآگاه جمعی کارل گوستاو یونگدر حوزه‌ی روانشناسی تحلیلی، نظریه‌ی تک‌اسطوره‌ی جوزف کمپل در مطالعات اسطوره‌شناختی و تحلیل اسطوره‌ی خاستگاهِ میرچا الیاده در مطالعات دین‌پژوهی و اسطوره‌شناسی است.