رویکرد اسلامی به روابط بین الملل در مقایسه با رویکردهای رئالیستی و لیبرالیستی

Abstract

رویکرد اسلامی به روابط بین الملل در مقایسه با رویکردهای رئالیستی و لیبرالیستی

چکیده

اسلام به عنوان یک دین جهان شمول رویکرد خاصی نسبت به ماهیت روابط بین الملل دارد که متفاوت از دو جریان اصلی نظریه‏پردازی در روابط بین الملل یعنی رئالیسم و لیبرالیسم می‏باشد. مکاتب موجود در روابط بین الملل دارای مبانی هستی‏شناسی، معرفت‏شناسی و روش‏شناسی متفاوتی از هم می‏باشند، که این مبانی رویکرد آن‏ها را نسبت به نظام بین الملل قوام می‏بخشد و در نتیجه دیدگاه آن‏ها نسبت به ماهیت روابط بین الملل متفاوت از هم می‏باشد. این پژوهش به دنبال بررسی تطبیقی مبانی هستی‏شناسی رویکرد اسلامی به روابط بین الملل با دو رویکرد رئالیسم و لیبرالیسم بوده و به این دو سوال پاسخ می‏دهد: مبانی هستی‏شناسی رویکرد اسلامی روابط بین الملل چیست؟، وجه تمایز نظریه اسلامی روابط بین الملل با دو رویکرد لیبرالیسم و رئالیسم در چیست؟. درپاسخ به پرسش‏های فوق دو فرضیه به موازات هم، مطرح شده است که به شرح ذیل می‏باشد:

اول. مبانی هستی‏شناسی نظریه اسلامی روابط بین الملل، از بعد انسان شناسانه نه مثل رئالیسم بدبینانه و نه مثل لیبرالیسم خوش‏بینانه است؛ بلکه ماهیت انسان ترکیبی از فطرت و غریزه، سیاست‏شناسی شرع محور، نظریه دولت خدامحور، می باشد و لذا اصل حاکم بر روابط بین الملل اصالت صلح است.

دوم. مهمترین وجه تمایز رویکرد اسلامی به روابط بین الملل با دو جریان اصلی رئالیسم و لیبرالیسم در مبانی هستی‏شناسی این نظریه می‏باشد که با توجه به این مبانی توانسته تفسیری از ماهیت روابط بین المل ارئه دهد که نسبت به تفسیر دو رویکرد دیگر با واقعیت نظام بین الملل تطابق بیشتری دارد.

روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی و ابزار گردآوری از نوع اسنادی می‏باشد.