جریان‌شناسی حضور بنی‌ أسلم در ماجرای سقیفه

Abstract

بنی‌أسلم، یکی از قبایل مهم و تأثیرگذار در حوادث صدر اسلام و پس از آن به شمار می‌رود، که در بسیاری از جریانات حضور داشته‌اند. این جستار، با هدف تحلیل گزارش‌های تاریخی در خصوص علت و انگیزه‌ی حضور أسلمیان در مدینه و مسؤولیت آنها در ماجرای سقیفه و با کنارهم قرار دادن شواهد و قرائن، سعی در جریان‌شناسی عملکرد و بازشناسی نقش آنان در وقایع پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) دارد. صاحب نظرانی همچون شیخ مفید، خرید آذوقه را علّت حضور اولیه بنی‌أسلم در مدینه می‌داند که پس از آن، دستگاه حکومتی با تطمیع، در پیشبرد اهداف خود از آنها بهره برد. اما شواهدی همچون: غیبت ابوبکر هنگام رحلت پیامبر(ص)، جمعیت زیاد بنی‌أسلم، موقعیت جغرافیایی، پایین‌تر بودن موقعیت اجتماعی آنها نسبت به قریش، حضور در ماجرای هجوم به خانه دختر پیامبر(ص)، دریافت مقرّری بیشتر در عصر خلیفه‌ی دوم و نیز آیاتی در قرآن کریم مبنی بر نفاق آنان، احتمال حضور برنامه‌ریزی شده و هدفمند أسلمیان در مدینه و بهره‌گیری از ظرفیت آنها در پیشبرد اهداف سقیفه را تقویت می‌نماید.