مکان‌یابی احداث سازه‌های پخش سیلاب برای تغذیۀ منابع آب‌های زیرزمینی با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره (مطالعۀ موردی:حوضۀ شهرک صنعتی اشتهارد)

Abstract

جلوگیری از تخریب و نابودی منابع طبیعی و زیست‌بوم در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که برنامه‌ریزی اصولی و صحیحی در بهره‌برداری و نگهداری آن تدوین شود. به این منظور، ذخیره و بهره‌برداری از رواناب‌ها توسط عملیات پخش سیلاب در مواقع نزول باران‌های شدید در سطح وسیع می‌تواند به افزایش ذخایر آب زیرزمینی و تأمین آب مورد نیاز برای بخش‌های کشاورزی، شرب و صنعت کمک کند. همچنین، با مهار سیل به عنوان راه‌کار مدیریتی سیل و منابع آب، به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک، بسیاری از پیامدهای منفی زیست‌محیطی را می‌توان کاهش داد. مهم‌ترین و نخستین گام در انجام طرح پخش سیلاب، مکان‌یابی مناطق مستعد برای پخش سیلاب و نفوذ آب به داخل سفره‌های زیرزمینی است. تحقیق حاضر با کاربرد یکی از روش‌های ارزیابی چندمعیاره (MCDM) به نام ترکیب خطی وزن‌دار (WLC)، با به‌کارگیری فناوری GIS و مدل Fuzzy به تعیین مناطق مناسب پخش سیلاب به عنوان هدف اصلی در حوضۀ آبخیز اشتهارد پرداخته است. با بررسی‌های صورت‌گرفته سه معیار در سطح اول تصمیم‌گیری انتخاب شدند که عبارت‌اند از: منابع آبی و هیدرولوژی، منابع جغرافیایی و منابع اقتصادی و اجتماعی. با توجه به این سه معیار اصلی، 14 لایۀ اطلاعاتی شامل نفوذپذیری، آبدهی، سطح آب زیرزمینی، کیفیت آب، شیب، طبقات ارتفاعی، زمین‌شناسی، تراکم زهکشی، فاصله از نقاط روستایی، فاصله از نقاط شهری، فاصله از اماکن فرهنگی و مذهبی و فاصله از زیرساخت‌ها با توجه به اطلاعات قابل دسترس جمع‌آوری شدند. در نهایت، با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی با روش WLC ‌مناطق مناسب برای پخش سیلاب با درجات متفاوت توان مطلوبیت تعیین شد. نتایج بیان‌کنندۀ آن است که 40/10 درصد مناطق دارای توان زیاد و 06/8 درصد با توان مناسب هستند و در مجموع می‌توان برای 46/18 درصد از حوضه در اولویت اول برنامه‌ریزی کرد و در مرحلۀ دوم مناطق با توان متوسط برابر با 04/20 درصد از حوضه قابل برنامه‌ریزی است.