برآورد نوسانات ماهانۀ تبادل جریان آب زیرزمینی در منطقۀ ساحلی

Abstract

در طبیعت بین آبخوان‏های ساحلی و بدنه‏های آبی مانند دریا، دریاچه یا خلیج تبادل جریان آب زیرزمینی وجود دارد و با توجه به ویژگی‏های پیکرۀ آبی بررسی‌شده، این تبادل می‏تواند اهمیت زیادی داشته باشد. آبخوان ساحلی بندرگز در محدودۀ خلیج گرگان در شمال ایران واقع شده است و محدودۀ خلیج گرگان به علت شرایط خاص خود اهمیت بسیار زیاد اکولوژیکی و محیط زیستی دارد. در مطالعۀ حاضر تبادل جریان آب زیرزمینی بین آبخوان ساحلی بندرگز و خلیج گرگان با استفاده از مدل ریاضی GMS طی دورۀ ۲۴ ماهه شبیه‏سازی شده است. نتایج نشان می‏دهد در دوره‏های کم‌آبی تراز سطح آب دریا به بیشترین مقدار خود (37/26- متر) و جریان خروجی آب زیرزمینی آبخوان ساحلی بندرگز به خلیج گرگان به کمترین مقدار خود (939/331/1 مترمکعب در ماه) می‏رسد، در حالی که در دورۀ پُرآبی الگویی معکوس برقرار است. به علاوه، مطالعات زمانی مشاهداتی و برآوردشدۀ متغیرهای ‌بررسی‌شده نشان می‌دهد دامنۀ تغییرات جریان خروجی آب زیرزمینی از آبخوان ساحلی نسبت به تغییرات تراز سطح آب دریا به مراتب بیشتر است. بر اساس نتایج شبیه‏سازی می‏توان نتیجه گرفت که ایجاد یک گرادیان هیدرولیکی تحت تأثیر تغییرات نسبتاً محدود تراز سطح آب دریا، می‏تواند تأثیر کاملاً معناداری بر تغییرات جریان خروجی آب زیرزمینی از آبخوان ساحلی بندرگز به خلیج گرگان داشته باشد.