ارزیابی سناریوهای مدیریت آب و تأثیر تغییر اقلیم بر پایداری زیست‌محیطی و کشاورزی (مطالعۀ موردی: حوضه‌های آبریز زرینه‌رود و سیمینه‌رود)

Abstract

دریاچۀ ارومیه واقع در شمال غربی ایران طی دو دهۀ گذشته هر سال حدود 40 سانتی‏متر افت سطح آب داشته و در حال خشک‌شدن است که این مسئله به عواقب اجتماعی و زیست‏محیطی منجر شده است. در تحقیق حاضر شاخص‏های پایداری زیست‏محیطی و پایداری کشاورزی با استفاده از معیارهای عملکرد تحت تأثیر تغییر اقلیم و راهبردهای مدیریت آب برای حوضه‏های آبریز زرینه‏رود و سیمینه‏رود، به عنوان بزرگ‏ترین زیرحوضۀ دریاچۀ ارومیه ارزیابی شد. مدل‏سازی رفتار هیدرولوژیک این حوضه‏ها با استفاده از نرم‏افزار 21WEAP انجام گرفت. برای شبیه‏سازی تغییرات اقلیمی از مدل ریزمقیاس‌‌نمایی LARS-WG استفاده شد. مدل برای سه سناریوی انتشار آینده (2A، B1A و 1B)، طی دورۀ 2015-2040، و پنج سناریوی مدیریت آب: 1. ادامۀ وضع موجود (0S)، 2. تغییر الگوی کشت (1S)، 3. بهبود راندمان انتقال و توزیع (2S)، 4. ترکیب بهبود راندمان انتقال و توزیع با بهبود راندمان کاربرد با استفاده از تکنولوژی‏های نوین (3S)، و 5. ترکیب تغییر الگوی کشت با بهبود راندمان کل آبیاری (4S) ‌تحلیل شد. نتایج نشان داد بیشترین مقادیر شاخص‏های پایداری زیست‏محیطی و پایداری کشاورزی مربوط به سناریوی ترکیب تغییر الگوی کشت با بهبود راندمان کل آبیاری تحت سناریوی انتشار 1B (4S1B) است. تحت این سناریو، مقدار جریان متوسط سالیانۀ ورودی به دریاچۀ ارومیه از حوضه‏های آبریز زرینه‏رود و سیمینه‏رود به‌ترتیب برابر 1292 و 351 میلیون مترمکعب در سال شده و در نتیجه نیاز زیست‏محیطی دریاچه از این حوضه‏ها تأمین خواهد شد.