بررسی آثار تغییر اقلیم بر برخی ویژگی‌های هیدرولوژیک منابع آب استان اردبیل

Abstract

تغییرات اقلیمی ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه‏‌ای در دوره‏‌های آینده، سبب ایجاد تغییراتی در بارش و دما می‏‌شود و این تغییرات به عنوان بزرگ‌ترین معضل قرن 21 به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‏‌خشک است. از این رو، بررسی تغییرات اقلیمی دورۀ آتی و آسیب‏‌پذیری منابع آب نسبت به آن ضروری است. برای پیش‏‌بینی آثار تغییر اقلیم روی وضعیت هیدرولوژیک استان اردبیل، ابتدا مقادیر متغیرهای اقلیمی برای دهه‏‌های آینده و تحت سناریوهای اقلیمی پیش‌‌یابی شد. سپس، با استفاده از خروجی‏‌های به‌وجودآمده از ریزمقیاس‌نمایی داده‏‌های بزرگ‌مقیاس مدل گردش عمومی جوّ استفاده‌شده، به شبیه‏‌سازی و پیش‏‌بینی وضعیت هیدرولوژیک منطقۀ مطالعه‌شده اقدام شد. نتایج برگرفته از شبیه‏‌سازی‏‌ها توسط مدل بیلان بیان‌کنندۀ تغییرات نامحسوس و غیر معنادار جریان سطحی کل در دورۀ آتی در حوضه‏‌های بررسی‌شده نسبت به دورۀ مرجع است. با این حال، تغییر در پارامترهای اصلی اقلیمی نظیر بارش و دما روی اجزای جریان سطحی تأثیراتی حدود 30 درصد دارد، به طوری که میزان جریان سطحی‌ای که ‌روی زمین جاری می‏‌شود در تمامی سناریوها نسبت به دورۀ پایه کاهش می‌یابد که این امر ارتباط مستقیم با کاهش میزان بارش‏‌ها در دورۀ آتی و نیز افزایش متوسط دمای منطقه دارد. در مورد ذخیرۀ آب زیرزمینی در منطقه نیز با توجه به کاهش محسوس بارش و نیز کاهش رطوبت در دسترس خاک و همچنین افزایش دما که به افزایش میزان تبخیر از سطح خاک منجر می‌شود، منطقه در دورۀ آتی تحت تمامی سناریوهای انتشار روندی کاهشی از خود نشان می‏‌دهد.