اندازه‌گیری فرسایش خاک در بازه‌های مختلف زمانی در حوضۀ آبخیز معرف خامسان با استفاده از میخ‌های فرسایش

Abstract

پژوهش حاضر به منظور اندازه‏گیری مقدار فرسایش در مقیاس‏های زمانی ماهانه، سه‏ماهه‏، شش‏ماهه و یک‏ساله انجام شد. سه شبکۀ میخ فرسایش در سه جهت شیب شمالی، شمال غربی و شرقی در زیرحوضۀ آبخیز شاهد در حوضۀ آبخیز معرف خامسان به‌منظور اندازه‏گیری فرسایش طی دورۀ زمانی مهر 1394 تا شهریور 1395 انتخاب شدند. به دلیل قرائت ماهانه میخ‏های فرسایش، از امکان تحلیل فرسایش در بازه‏های زمانی کمتر از یک سال (ماهانه، سه‏ماهه و شش‏ماهه) برای تعیین میزان مشارکت این بازه‏های زمانی در فرسایش سالانۀ خاک استفاده شد. بنابراین، با درنظرگرفتن قرائت میخ‏ها متوسط تغییرات ارتفاع خاک و در نهایت مقدار متوسط فرسایش خاک سالانه برابر با 22/17 تن در هکتار محاسبه شد. همچنین، مشارکت مقیاس‏های زمانی ماهانه، سه‏ماهه‏، شش‏ماهه در فرسایش سالانه نیز به‌ترتیب 81/5، 33/7 و 52/9 تن در هکتار برابر با 34، 43 و 55 درصد فرسایش سالانه محاسبه شد. به‏رغم وجود اختلاف درخور توجه در مقدار متوسط فرسایش در بازه‏های زمانی مختلف و مشارکت آنها در فرسایش سالانه، نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‏طرفه نشان داد اثر مقیاس زمانی بر فرسایش خاک معنا‏دار نیست. دلیل اصلی نبود تفاوت معنا‏داری فرسایش خاک در مقیاس‏های زمانی مختلف، واریانس زیاد داده‏های حاصل از میخ‏های فرسایش ناشی از منابع متعدد خطا در روش یادشده بود.