ارزیابی آسیب‏پذیری ذاتی آبخوان دشت میاندوآب نسبت به آلودگی بر مبنای مدل‏های AVI، GODS،DRASTIC و DRASTIC واسنجی‏شده

Abstract

دشت میاندوآب جزء حوضۀ آبخیز دریاچۀ ارومیه است که در سالیان اخیر به‌گونه‌ای چشمگیر از کمیت و کیفیت منابع آبی آن کاسته شده است. تعیین آسیب‏پذیری آب زیرزمینی ابزاری مفید برای سنجش حساسیت آبخوان نسبت به آلودگی را فراهم می‏آورد. هدف از پژوهش حاضر، تعیین آسیب‏پذیری آبخوان با استفاده از مدل‏های AVI، GODS وDRASTIC و همچنین مدل DRASTIC واسنجی‏شده است که سبب می‌شود پتانسیل آسیب‏پذیری نسبت به آلودگی با دقت بیشتری قابل تعیین باشد. در تحقیق حاضر به منظور فراهم‌آوردن لایه‏های اطلاعاتی مورد نیاز برای تهیۀ هر یک از مدل‏های آسیب‏پذیری در محیط نرم‏افزار ArcGIS، داده و اطلاعات ارائه‌شده توسط سازمان آب‏ منطقه‏ای آذربایجان ‏شرقی استفاده شد. مقادیر جدید مدل DRASTIC واسنجی‏شده با استفاده از همبستگی بین هر پارامتر و غلظت نیترات به‌دست‌آمده از آنالیز 16 نمونۀ آب برداشت‏شده در مردادماه 1395 انجام شد. همچنین، صحت‏سنجی نقشه‏های نهایی آسیب‏پذیری با مقادیر نیترات نیز صورت گرفت. مقدار ضرایب تعیین‌شده بین غلظت نیترات و مدل‏های آسیب‏پذیری AVI،GODS، DRASTIC و DRASTIC واسنجی‏شده به‏ترتیب 004/0، 13/0، 18/0 و 33/0 برآورد شد. نتایج نشان داد مدل دراستیک بعد از واسنجی با داده‏های نیترات بهترین مدل برای ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان دشت میاندوآب نسبت به آلودگی است. بر این اساس، مشاهده شد که بیشترین آسیب‏پذیری آب زیرزمینی نسبت به آلودگی در قسمت‏های شمال‏ شرقی و بخش‏هایی از غرب دشت و کمترین آسیب‏پذیری در قسمت‏های جنوبی و جنوب ‏شرقی دشت وجود دارد.