مقایسۀ اثر روش‏های مختلف فیلترکردن جریان‏های روزانه برای جداسازی جریان پایه (مطالعۀ موردی: رودخانه‏های غرب دریاچۀ ارومیه)

Abstract

هدف از پژوهش حاضر، مقایسۀ روش‏های مختلف جداسازی دبی پایه براساس آمار یازده‌ساله (1380-1390) جریان روزانۀ پنج ایستگاه آب‏سنجی واقع در غرب دریاچۀ ارومیه بود. به این منظور، از روش‏های محدودۀ زمانی ثابت، محدودۀ زمانی جابه‌جاشونده، حداقل موضعی، الگوریتم لاین و هالیک با چهار فیلتر عددی و اکهارت با دو فیلتر عددی استفاده شد. پس از آن، مقادیر شاخص جریان پایۀ به‌دست‌آمده با استفاده از معیارهای همبستگی جریان، میانگین مطلق خطا و مجذور میانگین مربعات خطا تحلیل شد. نتایج نشان داد میانگین سالیانۀ شاخص مربوطه برای تمامی ایستگاه‏ها در کل دوره بین 5/74 و 8/89 در نوسان است که نشان‌دهندۀ مشارکت زیاد آب‏های زیرسطحی در تأمین جریان این رودخانه‏هاست. همچنین، نتایج نشان داد در تمامی ایستگاه‏ها الگوریتم لاین و هالیک با فیلتر عددی 9/0 و در کنار آن، روش اکهارت با فیلتر 9/0 مناسب‏ترین روش برای استخراج جریان پایه بودند. این دو روش منتخب می‏توانند در غیاب روش‏های ردیابی با مواد شیمیایی، برای استخراج جریان پایه در منطقۀ مطالعه‌شده مفید باشند. پس از انتخاب بهترین روش، جریان پایه در ایستگاه‏های بند، بابارود و تپیک با استفاده از داده‏های بلندمدت جریان محاسبه شده و تأثیر احداث سد و مصارف کشاورزی بر دبی پایه بحث شد. سپس، روند سالانۀ جریان پایۀ ایستگاه بند با استفاده از آزمون من-کندال بررسی شد. نتایج تحلیل روند نشان داد جریان پایۀ این ایستگاه ‌روند نزولی معنا‏داری دارد.